Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru

Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Nedir?

Anayasa’nın 148’inci maddesinde 2010 yılında yapılan değişiklik ile bireysel başvuru yolu Türk hukuk sisteminin bir parçası haline gelmiştir. Bireysel başvuru, kamu gücü tarafından temel hak ve özgürlükleri ihlâl edilenlerin başvurabilecekleri ikincil nitelikte olağanüstü bir hukuki çaredir. Anayasa’nın 148. maddesine göre;  “Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.”

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Mevzuatı

Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru ile ilgili temel düzenlemeler 1982 Anayasası’nda, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’da ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde yer almaktadır.

Anayasa Mahkemesine (AYM) Kimler Başvurabilir?

Anayasa’nın 148. maddesinde bireysel başvuru hakkının “herkes” tarafından kullanılabileceği belirtilmiştir. Buna göre; gerçek ve tüzel kişiler Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilir. Bütün gerçek kişiler bireysel başvuruda bulunabilir. Bu bağlamda kişinin vatandaş olup olmamasının önemi yoktur. Yabancılar, mülteciler, vatansızlar da bu hakka sahiptir.

Tüzel kişiden kasıt sadece özel hukuk tüzel kişileridir. Dernek, sendika, ticaret şirketi gibi özel hukuk tüzel kişileri Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapma hakkına sahiptir. Bununla birlikte 6216 sayılı Kanun’a göre, özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesi ile bireysel başvuruda bulunabilir. 6216 Sayılı Kanun’un 46/2 hükmünde kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuruda bulunamayacağı belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Şartları

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için yerine getirilmesi gereken usule ve esasa ilişkin şartlar vardır.

Usule ilişkin olarak; ilk önce olağan kanun yollarını tüketilmesi meselesine değinmek gerekir. Anayasa’nın 148. maddesinin 3. fıkrasına göre; başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Anayasa’da ve 6216 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemeye göre tüketilmesi gereken başvuru yolları olağan kanun yollarıdır. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu çerçevesinde olağan kanun yolları istinaf ve temyizdir. Ceza yargılaması açısından itiraz, istinaf ve temyiz olağan kanun yollarıdır. İdari yargılama hukukunda ise olağan kanun yolları istinaf ve temyizdir^[1]. Usule ilişkin bir diğer önemli şart, başvurunun otuz günlük süre içerisinde yapılmasıdır.

Bireysel başvurunun kabul edilebilmesi için usule ilişkin şartların yanında esasa ilişkin birtakım şartlar aranmaktadır. İlk olarak başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olmaması gerekir. Peki açıkça dayanaktan yoksunluk ne demektir? Anayasa Mahkemesi bir kararında hangi durumların “açıkça dayanaktan yoksun” sayılacağını aynen şöyle belirtmiştir: Başvurucunun ihlal iddialarını kanıtlayamadığı, iddialarının salt kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin olduğu, temel haklara yönelik bir müdahalenin olmadığı veya müdahalenin meşru olduğu açık olan başvurular ile karmaşık veya zorlama şikâyetlerden ibaret başvurular açıkça dayanaktan yoksun kabul edilebilir[2].

Anayasa Mahkemesi’nin bu içtihadına göre aşağıdaki haller açıkça dayanaktan yoksun kabul edilmektedir:

a) Salt kanun yolu niteliğinde olan başvurular: Anayasa Mahkemesi’ne göre; ilke olarak derece mahkemeleri önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile derece mahkemelerince uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun esas yönünden adil olup olmaması bireysel başvuru incelemesine konu olamaz. Bunun tek istisnası, derece mahkemelerinin tespit ve sonuçlarının adaleti ve sağduyuyu hiçe sayan tarzda bariz takdir hatası veya açık keyfilik içermesi ve bu durumun kendiliğinden bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlükleri ihlal etmiş olmasıdır. Bu çerçevede, kanun yolu şikâyeti niteliğindeki başvurular, bariz takdir hatası veya açık keyfilik bulunmadıkça Anayasa Mahkemesince incelenemez[3].

b) Temellendirilmemiş Başvurular: Başvuranın iddialarını temellendiremediği durumlarda kabul edilemezlik kararı verilmektedir. Anayasa Mahkemesi bir kararında bu hususun altını çizmiştir: “Başvuruya konu ihlal iddiasıyla ilgili deliller sunarak olaya ilişkin iddialarını ve hangi Anayasa hükmünün ihlal edildiğine ilişkin açıklamalarda bulunmak suretiyle hukuki iddialarını kanıtlama yükümlülüğü başvurucuya ait olmasına rağmen, başvurucular tarafından soyut şekilde birtakım Anayasa hükümlerine atıfta bulunulmakla birlikte, belirtilen hükümlerin nasıl ihlal edildiğine ilişkin bir açıklama ve kanıtlamada bulunulmadığı anlaşıldığından, başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin “açıkça dayanaktan yoksun olması” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir”[4].

c) Bir ihlalin bulunmadığı açık olan başvurular. Anayasa Mahkemesi bu durumda da açıkça dayanaktan yoksunluk sebebiyle başvurunun kabul edilemez olduğuna hükmetmektedir. Yüksek Mahkeme konuya ilişkin bir kararında bu hususu şöyle ifade etmiştir: “açık yargılama sonunda tarafların davanın sonucuna etkili olabilecek tüm iddia ve savunmaları tartışılarak verilen kararda hükme ulaşılması için yeterli gerekçe bulunduğu görülmektedir. Ayrıca karar düzeltme aşamasında değerlendirme konusu hüküm ve gerekçesinin uygun bulunduğu belirtilmiştir. Bu hâle göre gerekçeli karar hakkına yönelik bir ihlal olmadığının açık olduğu anlaşılmaktadır. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir”[5]

d) Karmaşık veya Zorlama Şikayetler.

Esasa ilişkin diğer şart ise başvurunun anayasal veya kişisel önem taşımasıdır. Önemli zarar koşulu, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruyu düzenleyen 6216 sayılı Kanunda da yer almaktadır. 6216 sayılı Kanunun 48/2 hükmüne göre, “Mahkeme, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan ve başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı başvurular ile açıkça dayanaktan yoksun başvuruların kabul edilemezliğine karar verebilir.”

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi Nedir?

Olağan kanun yollarının tüketilmesinin ardından başvuru hakkında kabul edilebilirlik kararı verilebilmesi için süre şartına riayet etmek gerekir. 6216 sayılı Kanun’un 47. maddesinin 5. fıkrasına göre; “bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.” Bireysel başvuruda öngörülen otuz günlük süre ne zaman başlayacaktır? Anayasa Mahkemesi’ne göre; “başvuru süresinin başlangıç tarihinin belirlenmesi hususunda başvurucunun nihai karardan yeterince bilgi sahibi olması aranacaktır. Bu noktada, nihai kararın tebliğinin öngörüldüğü hallerde tebliğ tarihinin, tebliğ şartı öngörülmeyen hallerde ise başvurucunun kararın içeriğini kesin olarak öğrenebildiği tarihin esas alınması gerekir^[6]”. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararından da anlaşılacağı gibi tebliğ şartının olup olmamasına göre otuz günlük sürenin başlangıç zamanı değişkenlik göstermektedir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Masrafı Ne Kadar?

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru harca tabidir. 2024 yılı için harç miktarı 3.518,70 TL’dir. Başvuru formuna harcın ödendiğine dair belgenin eklenmesi zorunludur.  Yargılama giderlerine ilişkin başvuranın adli yardım talebinde bulunması mümkündür. Başvuranın adli yardım talebinin kabul edilebilmesi için yargılama giderlerini karşılayabilecek mali gücünün olmaması ve bu durumu ispatlayacak birtakım belgeler sunması gerekir .

Anayasa Mahkemesi de Mehmet Şerif Ay kararında adli yardıma hükmedilebilmesi için “…başvurucunun kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olması, ikinci olarak da taleplerinin dayanaksız olmaması” gerektiğini vurgulamıştır . Başvuranın adli yardımdan faydalanmasına karar verilebilmesi için bir ihlâl tespit edilmesine gerek yoktur. Başka bir deyişle bir ihlâlin tespit edilmediği hallerde de Anayasa Mahkemesi başvuranın adli yardımdan faydalanmasına hükmedebilir. Benzer şekilde başvurunun kabul edilemez olduğu durumda da adli yardım talebi kabul edilebilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yapılabilecek Haklar

Hangi hakların bireysel başvuruya konu olabileceği Anayasa’da ve 6216 Sayılı Kanun’da düzenlenmektedir. Anayasa’nın 148/3. hükmüne göre, “Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir…” 6216 Sayılı Kanun’un 45. maddesinin 1. fıkrasında da, “Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.” düzenlemesi yer almaktadır. Dolayısıyla bu iki hüküm birlikte ele alındığında bir başvurunun konu bakımından kabul edilebilir bulunabilmesi, AİHS ve Türkiye’nin taraf olduğu Ek Protokoller ile Anayasa’nın birlikte meydana getirdiği ortak koruma alanı içerisinde olmasına bağlıdır[7].

Bu açıklamalar çerçevesinde bireysel başvuruya konu olabilecek haklar şunlardır[8]:

Haklar	Anayasa	Sözleşme
Yaşam hakkı	Madde 17/1, 7/4	Madde 2
İşkence ve kötü muamele yasağı	Madde 17/1, 17/3	Madde 3
Zorla çalıştırma ve zorunlu çalışma yasağı	Madde 17/1, 24/1, 48/1, 50, 72	Madde 4
Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı	Madde 18, 141/4	Madde 5
Mahkemeye başvuru hakkı	Madde 19, 40/2, 125/1, 125/5, 138/son, 148/3, 154, 155	Madde 6
Kanunla kurulmuş bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkı	Madde 36, 37, 138, 139, 140/2, 140/3, 140/4, 140/5, 142, 145/3, 145/4	Madde 6
Hakkaniyete uygun yargılanma hakkı	Madde 36, 38/5, 38/6, 39, 141/3	Madde 6
Masumiyet karinesi	Madde 36, 38/4	Madde 6
Suç isnat edilen kişinin asgari hakları	Madde 36	Madde 6
Aleni yargılanma hakkı	Madde 36, 141/1, 141/2	Madde 6
Makul sürede yargılanma hakkı	Madde 36, 141/4	Madde 6
Suçta ve cezada kanunilik hakkı	Madde 38/1	Madde 7
Özel yaşama saygı hakkı	Madde 17/1, 20/1, 23, 20/2, 20/3, 23/2, 23/4, 23/5	Madde 8
Aile yaşamına saygı hakkı	Madde 20/1, 20/2	Madde 8
Konuta saygı hakkı	Madde 21	Madde 8
Haberleşmeye saygı hakkı	Madde 22/1, 22/2	Madde 8
Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkı	Madde 24, 136	Madde 9
İfade özgürlüğü hakkı	Madde 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 130/4, 133/1	Madde 10
Toplantı ve gösteri özgürlükleri hakkı	Madde 34	Madde 11
Örgütlenme özgürlüğü hakkı, siyasi partiler	Madde 33, 68, 69, 135	Madde 11
Sendikal haklar	Madde 51, 53, 54, 55	Madde 11
Evlenme ve aile kurma hakkı	Madde 20/1, 41	Madde 12
Etkili başvuru hakkı	Madde 40, 148/3, 74/4	Madde 13
Ayrımcılık yasağı	Madde 10, 41/1	Madde 14
Mülkiyet hakkı	Madde 35, 21, 30, 38/9	1. Ek Pr., Madde 1
Eğitim hakkı	Madde 42, 24/1, 24/2, 24/3, 130/4	1. Ek Pr., Madde 2
Serbest seçim hakkı	Madde 67, 75, 76/1, 77/1, 78/3, 78/5, 79, 114, 127/3	1. Ek Pr., Madde 3
Yabancıların sınır dışı edilmesinde usûl güvenceleri	Madde 36, 141, 146	7. Ek Pr., Madde 1
Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı	Madde 36, 40	7. Ek Pr., Madde 2
Adli hata halinde tazminat hakkı	Madde 19/son, 40/son	7. Ek Pr., Madde 3
Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı	Madde 36, 38	7. Ek Pr., Madde 4
Eşler arası eşitlik hakkı	Madde 10, 41	7. Ek Pr., Madde 5
Ölüm cezası yasağı	Madde 38/10	13. Ek Pr., Madde 1

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması

Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde incelemenin her aşamasında başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilebilir (AYM İçtüzüğü m. 83)

Bireysel Başvuru Üzerine Tedbir Kararı Verilmesi

Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, Bölümlerce esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilir. ( AYM İçtüzüğü m. 73)

Başvuru Formuna Eklenecek Evraklar

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 59 . maddesine göre; başvuru formu ve eklerinin aşağıdaki hususlar dikkate alınarak hazırlanması gerekir.

(1) Başvurular, İçtüzük ekinde (EK-1) örneği bulunan ve Mahkemenin internet sitesinde yayımlanan başvuru formu kullanılarak resmî dilde yapılır.

(2) Başvuru formunda aşağıdaki hususlar yer alır:  

a) Başvurucunun T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği ve adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.

b) Başvurucunun tüzel kişi olması hâlinde; Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, unvanı, adresi ve tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası, MERSİS numarasının bulunmaması hâlinde tüzel kişinin vergi numarası veya kayıtlı olduğu sicil ve numarası ile varsa telefon numaraları ve kayıtlı elektronik posta adresi.

c) Başvurunun;

1) Avukat vasıtasıyla yapılması hâlinde; avukatın adı, soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.

2) Avukat olmayan kanuni temsilci vasıtasıyla yapılması hâlinde; kanuni temsilcinin T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, uyruğu, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.

ç) Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti.

d) Bireysel başvuru kapsamındaki güncel ve kişisel haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar.

e) İhlal edildiği iddia edilen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilerek ayrı ayrı yapılması.

f) Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların tarih sırasına göre yazılması.

g) Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih.

ğ) Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar.

h) Başvurucunun talepleri.

ı) Başvurucunun Mahkeme önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası.

i) Varsa kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun gerekçeleri.

j) Kısa mesaj (SMS) veya elektronik posta yoluyla bilgilendirme yapılmasını isteyip istemediği.

k) Başvurucunun veya avukatının ya da kanuni temsilcisinin imzası.

l) Varsa İçtüzüğün 73 üncü maddesi kapsamında maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik tedbir talebi ve bunun gerekçeleri.

(3) Başvuru formuna aşağıdaki belgelerin ya da onaylı örneklerinin eklenmesi zorunludur:

a) Kanuni temsilci veya avukat vasıtasıyla takip edilen başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olduğuna dair mevzuata uygun belge.

b) Harcın ödendiğine dair belge.

c) Başvuru bizzat yapılmış ise başvurucunun kimliğini tespite yarar resmî belgenin onaylı örneği.

ç) Tüzel kişi adına kanuni temsilcinin başvurması hâlinde, başvuru tarihi itibarıyla temsile yetkili olunduğunu gösteren resmî belgenin onaylı örneği.

d) Nihai karar ya da işlemi öğrenme tarihini gösteren belge.

e) Başvuruda ileri sürülen hak ihlali iddialarını temellendirecek belgelerin onaylı örnekleri.

f) Tazminat talebi varsa uğranılan zarar ve buna ilişkin belgeler.

g) Olağan ve olağanüstü kanun yolu başvuru dilekçelerinin onaylı örnekleri.

ğ) Başvuru süresinde yapılamamışsa varsa mazereti ispatlayan belgeler.

h) Adli yardım talebi varsa başvurucunun yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeler ile mevzuatta adli yardım talebinde bulunabilmek için öngörülen diğer belgeler.

Anayasa Mahkemesinin İncelemesi ve Kararları

Bir hak ve özgürlüğün ihlaline karar vermesi halinde Anayasa Mahkemesi;

a) İhlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. İlgili mahkeme, Bölümün ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde yeniden yargılama yapar ve mümkünse dosya üzerinden ivedilikle karar verir.

b) Bölümlerce yapılan inceleme sonunda, başvurucunun bir hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi hâlinde, yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı takdirde başvurucu lehine uygun bir tazminata hükmedilebilir.

c) Tazminat miktarının tespitinin, daha ayrıntılı bir incelemeyi gerektirmesi hâlinde, Bölüm bu konuyu kendisi karara bağlamaksızın genel mahkemelerde dava açılması yolunu gösterebilir.

Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi?

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 64. maddesine göre; bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru yapılırken mevzuata ilişkin yukarıdaki bilgilerle yetinilmemesini, başvuru süresine ilişkin Anayasa Mahkemesinin içtihatlarının dikkate alınmasını tavsiye etmektedir[9]. Anayasa Mahkemesi’nin içtihatlarına www.kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ adresinden erişilebilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı Ne Zaman Verildi?

Bireysel başvuru yolu, 2010 yılında gerçekleştirilen anayasa değişikliğiyle hukuk sistemimize girmiştir. Bireysel başvurunun yürürlük tarihi olarak ise 23 Eylül 2012 tarihi öngörülmüştür. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un geçici 1/8 hükmüne göre; “Mahkeme, 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler.” Anayasa Mahkemesi bir kararında konuya açıklık getirmiştir; “Bu hüküm gereğince Anayasa Mahkemesi 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler. Dolayısıyla Mahkemenin zaman bakımından yetkisi, ancak bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan bireysel başvurularla sınırlıdır. Kamu düzenine ilişkin bu düzenleme karşısında anılan tarihten önce kesinleşmiş nihai işlem ve kararları da içerecek şekilde yetki kapsamının genişletilmesi mümkün değildi[10]r.”

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formunda veya Eklerde Bir eksiklik Olması Halinde Eksiklerin Tamamlanması İçin Ek Süre Verilir Mi?

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Bürosu gelen başvuruları şeklî eksiklikler bulunup bulunmadığı yönünden inceler. Başvuru formunda veya eklerinde herhangi bir eksiklik tespit edilmesi hâlinde, bunların tamamlattırılması için başvurucuya, varsa avukatına veya kanuni temsilcisine onbeş günü geçmemek üzere kesin bir süre verilir. Eksikliklerin tamamlattırılmasına dair yazıda başvurucuya geçerli bir mazereti olmaksızın verilen kesin sürede eksiklikleri tamamlamadığı takdirde başvurusunun reddine karar verileceği bildirilir.

Başvuranın Haklı Bir Mazereti Varsa Bireysel Başvuru Süresi Uzar Mı?

Başvurucu mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretinin kalktığı tarihten itibaren onbeş gün içinde ve mazeretini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilir. Komisyonlar raportörlüğünce mazeretin kabulünün gerekip gerekmediği yönünde karar taslağı hazırlanır. Komisyon, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek mazereti kabul veya reddeder. (AYM İçtüzüğü m. 64/2)

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

KAYNAKÇA:

---

[1] Hakan Sabri Çelikyay, Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Kararlarının “Başvuru Yollarının Tüketilmesi” Ölçütü Açısından Değerlendirilmesi, İÜHFM, C. LXXIII, S. 1, s. 32; Abdulkadir Karaarslan, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu Olarak Başvuru Yollarının Tüketilmesi Kuralı ve Kanunla Kurulan Tazminat Komisyonları, TBB Dergisi, Sy. 132, 2017, s. 20-21.

[2] AYM, Osman Geçer, Başvuru No. 2013/1326, 17/7/2014, para. 34.

[3] AYM, Rami Vatandaş, Başvuru No.

[4] AYM, Muhittin Kaya Ve Muhittin Kaya İnşaat Taahhüt Madencilik Gıda Turizm Pazarlama Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti, Başvuru No. 2013/1213, 4/12/2013, para. 32.

[5] AYM, Hasan Çölgeçen, Başvuru No. 2016/392, 2/12/2020, paras. 39-40.

[6] AYM, Atila Oğuz Boyalı, Başvuru No.  2013/99, 20/3/2014, para. 30.

[7] Bülent ALGAN, “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru”, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, İlyas DOĞAN (Ed.), Astana Yayınları, Ankara 2019, s. 418.

[8] Bu tablo Tolga ŞİRİN, Bireysel Başvuru Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri, Modül 1 Ek-9’dan aynen alınmıştır. https://www.anayasa.gov.tr/bireyselbasvuru/pdf/EgitimModulu/bireysel_basvuru_usulu.pdf, Erişim Tarihi: 06. 03. 2024.

[9] https://www.anayasa.gov.tr/tr/kurumsal-iletisim/sikca-sorulan-sorular, Erişim Tarihi: 06.03.2024

[10] AYM, Hidayet Enmek Ve Eyüpsabri Tinaş, Başvuru No: 2013/7907, 21/4/2016, para. 73.

[11] https://www.anayasa.gov.tr/tr/kurumsal-iletisim/sikca-sorulan-sorular, Erişim Tarihi: 05.03.2024