Katalog Suçlar Nelerdir?

Katalog Suçlar Nelerdir?

Katalog suç, Türk Ceza Kanunu ve özel kanunlarda sınırlı şekilde sayılmış, belirli ağır suçları ifade eden hukuki bir terimdir. Bu suçlar, özellikle tutuklama, iletişimin tespiti, teknik takip, gizli soruşturmacı görevlendirme gibi koruma tedbirlerinin uygulanabilmesi için aranan şartların oluştuğu suçlardır. Katalog suçlar yalnızca kanun koyucunun belirlediği listede yer alan fiilleri kapsar ve bu liste genişletilemez.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesine göre belirlenen katalog suçlar, kamu güvenliği, devletin birliğine karşı işlenen suçlar ve ağır organize suçları içerir. Katalog suçlar bakımından, delil elde etme yöntemleri bakımından istisnai düzenlemeler geçerlidir.

Bir suçun ilgili bir tedbirin kapsamındaki listeye dâhil edilmesi şu iki sonucu doğurabilir: Öncelikle, söz konusu suç, diğerlerine kıyasla daha kolay şekilde koruma tedbiri uygulanmasına olanak tanır. Mesela, cinsel saldırı fiili, tutuklama bakımından CMK 100 katalog suçlar arasında yer aldığı için hâkimin bu tedbire karar vermesi daha az engelle karşılaşır. Elbette hâkim, katalog dışındaki suçlar için de tutuklama kararı verebilir; fakat katalogda yer alan suçlarda, karar süreci daha hızlı ve kolay işler.

Bazı koruma önlemleri sadece belirli suçlara uygulanabilir. Bu durumda, katalog sisteminin işlevi, hangi suçlarda tedbir uygulanabileceğini açık bir şekilde sınırlandırmaktır. Örneğin, iletişimin denetlenmesi yani telefonların yasal olarak dinlenmesi, yalnızca yasada belirtilmiş katalog suclar kapsamında mümkün olur. Bu bağlamda, silahlı örgüt üyeliği gibi katalogda yer alan suçlarda bu tedbire başvurulabilirken; hırsızlık veya dolandırıcılık gibi katalog dışı suçlar için aynı uygulama yapılamaz.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus vardır: Katalog suçlara dayanarak, yalnızca bu niteliğe sahip olduğu gerekçesiyle koruma tedbiri uygulanamaz. Yani, suçun katalogda yer alıyor olması tek başına tedbirin uygulanması için yeterli bir neden oluşturmaz. Mahkeme veya hâkim, yalnızca suçun bu sınıfta yer aldığını ileri sürerek özgürlükleri kısıtlayamaz. Somut olay bağlamında koruma tedbirinin uygulanmasını gerektiren objektif koşulların da ayrıca sağlanması gerekir. 

Bu nedenle, bir hâkim katalog kapsamındaki bir suça ilişkin olarak bir koruma önlemi uygulamadan önce, ek olarak gerekli yasal kriterlerin mevcut olup olmadığını da değerlendirmelidir. Aksi hâlde, Anayasa’nın 38. maddesi ihlal edilerek kişinin özgürlüğüne hukuka aykırı bir müdahalede bulunulmuş olur.

Katalog Suçların Listesi

Cezai yaptırımların türünü ve koruma tedbirlerinin kapsamını belirlemede önemli rol oynayan suç gruplarının belirli bir listesi vardır. Bu kapsamda, katalog suçlar hangileri sorusu, suçların ağırlığına göre değişen yaptırımlar ve koruma tedbirleriyle bağlantılıdır. Kimi suçlar daha ağır sonuçlar doğurduğu için belirli koruma önlemlerinin doğrudan uygulanmasına yol açabilir.

Özellikle Ceza Kanunu ve diğer özel yasalarda belirlenmiş olan ve “katalog suçlar TCK” başlığı altında toplanan bu suçlardan bazıları şunlardır:

• Çocuğa yönelik cinsel istismar eylemleri
• Uyuşturucu üretimi ve dağıtımı
• Halkı savaşa kışkırtma
• Hırsızlık
• Uyuşturucu ticareti
• Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar
• Kasten adam öldürme
• Kaçakçılıkla ilgili suçlar
• Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak
• İnsan ticareti
• Cumhurbaşkanına yönelik suikast girişimi
• Ruhsatsız silah kaçakçılığı
• Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs
• Sağlık personeline kasıtlı olarak zarar verme
• Soykırım gerçekleştirme
• İşkence suçu
• Fuhuş yaptırma ya da teşvik etme

Bu liste, kanunlarda düzenlenmiş şekliyle geniştir ve her bir suç türü için uygulanacak koruma önlemi ve yargılama süreçleri farklılık gösterebilir.

Katalog Suçların Özellikleri Nelerdir?

Katalog suç ne demek? sorusu kadar söz konusu suçların özellikleri de oldukça merak edilmektedir. Bu tür suçların belirlenmesinde hangi ölçütlerin dikkate alındığı açık biçimde belirtilmemiş olsa da, genel olarak ciddi zararlara yol açan, delillendirilmesi güç ve ağır yaptırımlar gerektiren eylemlerin bu gruba alındığı gözlemlenmektedir. Bu suçlar, ceza yargılamasında bazı işlemlerin daha hızlı ve etkili yürütülmesine imkân tanıdığı için tercih edilmektedir. Örnek vermek gerekirse, rüşvet suçundan tutuklanan bir kişinin, delillere müdahale etme ihtimalinin düşük olduğu ve yargılamaya katılımının daha kolay sağlanabileceği düşünülmektedir.

Ancak uygulamada, bu suçların sıklıkla hüküm öncesinde kişiyi cezalandırma aracı olarak kullanıldığı ve bu durumun hukuka aykırı sonuçlar doğurduğu görülmektedir. Mesela, bir gazetecinin kamuoyunda ses getiren haberleri sebebiyle, yasadışı örgüt üyeliğiyle ilişkilendirilmesi ve bu bağlantının da söz konusu suçun özel listede bulunması nedeniyle iletişim izni alınarak dinlemeye tabi tutulması buna örnek teşkil eder.

Katalog suçların tanımlanmasında temel amacın kamu düzenini korumak ve toplumsal tehditlere karşı önlem almak olduğu ileri sürülse de, bazı durumlarda devletlerin, güvenliğine tehdit olarak algıladığı kişi ya da grupların faaliyetlerini kontrol altına almak için bu tür düzenlemeleri kullandığı da görülmektedir. Örneğin, uyuşturucu suçlarındaki artışı engellemek için iletişim izleme tedbirlerine başvurulması bu kapsamda değerlendirilebilir.

Pratikte ise bu suçlar, yargı mensuplarının karar alma süreçlerini olumsuz etkileyebilmekte ve kimi zaman gerekçesiz şekilde kişi özgürlüğünü sınırlayan ağır müdahalelere yol açmaktadır. Hukuken isteğe bağlı olan koruma tedbirleri, bu suçlar üzerinden çoğu zaman soyut gerekçelere dayandırılarak uygulanabilmektedir. Bu durum, adil yargılanma hakkının gerçekleştirilmesi önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 38. maddesinde açıkça belirtildiği üzere, “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.” ifadesi, masumiyet karinesinin temelini oluşturur. Bu ilke, yargı süreci devam eden kişilerin damgalanmasının önüne geçmek için en önemli güvencelerden biridir. Ancak özel listede yer alan bir suç nedeniyle tutuklanan kişinin, kamuoyuna bu durumun yansımasıyla ya da çevresinde oluşacak kanaatle suçlu olduğu yönünde bir algı oluşması, masumiyet karinesinin ihlali anlamına gelir.

Katalog Suçların Cezaları

Bu suç türlerine ilişkin yaptırımlar, Türk Ceza Kanunu’nda ayrıntılı şekilde belirlenmiştir. Yasa hükümlerine göre, işlenen fiilin niteliğine göre uygulanacak cezanın türü ve süresi değişiklik göstermektedir.

Bu suçlara ilişkin bazı ceza örnekleri şöyledir:

• İnsan hayatına kast edenler, ömür boyu hapisle cezalandırılır.
• Çocuklara yönelik cinsel davranışlarda bulunanlara 8 ila 15 yıl arası hapis verilir.
• Uyuşturucu üretimi gerçekleştiren failler, 20 ile 30 yıl arasında hapis cezası alır.
• Devlete karşı savaşı teşvik eden kişiler, 10 ila 20 yıl aralığında hapisle cezalandırılır.
• Hırsızlık yapanlar için 1 ila 3 yıl arasında hapis cezası öngörülür.
• Cinsel saldırı suçu işleyenler, 2 ila 7 yıl aralığında cezalandırılır.
• Suç örgütü kuranlar 4 ila 8 yıl hapisle cezalandırılır.
• İnsan kaçakçılığı yapanlara 8 ila 12 yıl arası hapis cezası uygulanır.
• Devlet başkanına karşı suikast girişiminde bulunanlara en ağır ceza olan ağırlaştırılmış müebbet verilir.
• Yasa dışı silah ticareti yapanlar, 1 ila 3 yıl hapis cezası alırlar.
• Anayasal sistemi yıkmaya çalışanlar da ağırlaştırılmış müebbet ile cezalandırılır.
• Sağlık çalışanlarına kasıtlı olarak zarar verenler 1 ila 3 yıl aralığında cezaya çarptırılır.
• Soykırım suçunu işleyen kişiler, 10 ila 15 yıl hapisle yargılanır.
• İşkenceye başvuranlara 3 ila 12 yıl aralığında ceza verilir.
• Fuhuşa teşvik eden ya da bu suçu işleyen bireyler, 2 ila 4 yıl hapisle cezalandırılır.

Yukarıda belirtilen ceza süreleri, mahkeme tarafından değerlendirilen suçun ağırlığına ve koşullarına göre değişebilir. Bazı durumlarda, verilen hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilmekte ya da ertelenebilmektedir. Ancak bu tür kararlar, hâkimin takdirinde olup somut olayın tüm yönleriyle değerlendirilmesini gerektirir.

İlginizi çekebilir: Ceza Aldım Ne Kadar Yatarım?

Katalog Suçlar ile Örgütlü Suçlar Arasındaki Fark Nedir?

Katalog suçların önemli bir bölümü, örgütlü suç faaliyetleriyle ilgilidir. CMK katalog suç listesinde yer alan birçok suç (örneğin TCK m.220 ve 314) doğrudan örgütlü suç kapsamında değerlendirilmektedir.

Örgütlü suçların katalog kapsamına alınmasının nedeni, bu suçların planlı, çok kişili ve uzun süreli yapılarla işlenmesi nedeniyle klasik soruşturma yöntemleriyle tespit edilememesidir. Bu nedenle katalog suçlara özgü geniş delil toplama yetkileri, örgütlü suçlarla mücadelede kritik rol oynar.

Instagram Katalog Suçlar Nelerdir?

instagram katalog suçlar, Instagram üzerinden işlenen ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda katalog suç kapsamında sayılan eylemlerdir. Dijital ortamda işlenmiş olmaları, katalog suç niteliğini değiştirmez.

Instagram’da katalog suç sayılan başlıca eylemler:

• Atatürk’e hakaret (5816 sayılı Kanun)
• Kumara teşvik ve uyuşturucuya özendirme (TCK m.228, m.190)
• Çocuğa yönelik cinsel istismar (TCK m.103)
• Terör örgütü propagandası (TCK m.7/2, 3713 sayılı Kanun)
• Müstehcen içerik yaymak (TCK m.226)

Bu fiillerde, teknik takip, IP tespiti ve içerik kaldırma işlemleri uygulanabilir.
instagram katalog suçlar, sosyal medya paylaşımıyla işlense de ceza hukuku kapsamında ağır yaptırımlara tabidir.

Katalog Suçlarda Tutuklama ve Adli Kontrol

Ceza soruşturma ve kovuşturma sürecinde, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100. maddesinde öngörülen tutuklama gerekçeleri mevcut olduğunda, hâkim tarafından tutuklama yerine adli kontrol önlemi uygulanmasına da hükmedilebilir. Ancak bu kararın alınabilmesi için bazı koşulların sağlanması gerekir. Bunlardan biri de, söz konusu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen, katalog suçlardan birinin işlendiğine dair güçlü şüphenin varlığıdır.

Koruma önlemleri kapsamında değerlendirilen ve katalog suçlarda tutuklama yerine uygulanan tedbirlerin başlıcaları şu şekildedir:

• Gözaltı işlemi

• Tutuklama kararı

• Ticari şirketlere kayyım atanması

• Haberleşmenin izlenmesi, dinlenmesi ve kayıt altına alınması

• Gizli görevli kullanımı

• Gayrimenkullere, haklara ve alacaklara el konulması

• Teknik donanım yoluyla izleme yapılması

• Posta gönderilerine el koyma

• Zorlama amacıyla el koyma ve güvence belgesi alınması

Bir suçun katalog suçlar listesine dâhil edilmesi iki önemli sonucu beraberinde getirir:

1. İlk olarak, bu tür suçlar bakımından koruma tedbirlerinin uygulanmasına daha kolay başvurulabilir. Örneğin, kasten bir kişiyi öldürme eylemi, koruma tedbirleri açısından değerlendirilmesi gereken ciddi bir suç olup, söz konusu listede yer alır. Bu durum, hâkimin bu suçla ilgili olarak tutuklama kararı vermesini diğer suçlara kıyasla daha mümkün hale getirir. Elbette hâkim, liste dışında kalan suçlar için de tutuklama kararı alabilir; ancak liste kapsamındaki suçlar söz konusu olduğunda karar verme süreci daha basitleşmiş olur. Bu çerçevede, özellikle kasten öldürme gibi ağır suçlarda, hâkimin tutuklama kararına ulaşması daha kolaydır.
2. İkinci olarak, bazı koruma önlemleri yalnızca belirli suçlar için kullanılabilir. Bu durumda katalog sistemi, koruma tedbirlerinin hangi suçlar için uygulanabileceğine kesin sınırlar çizer. Örneğin, haberleşmenin denetlenmesi (diğer adıyla telefon dinlemesi) sadece kanun kapsamında açıkça sayılmış suçlar için geçerli olabilir. Bu önlem, liste dışında kalan suçlarda hiçbir şekilde uygulanamaz. Buna bir örnek vermek gerekirse, uyuşturucu ticareti bu özel listede yer aldığından, bu suç için iletişim takibine başvurulabilir. Ancak tehdit veya hakaret gibi eylemler listede bulunmadığından, bu suçlar bakımından aynı tedbire başvurulması hukuken mümkün değildir.

Peki, bir kişinin katalog suçlara uymadığı ne demek? 

Katalog suçlara riayet etmemek, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) belirlenmiş olan bazı suç tiplerine ve bunlara bağlanan cezai sorumluluklara aykırı davranmak anlamına gelir. Bu suçlar, yasa koyucu tarafından ayrıntılı biçimde tanımlanmış ve hangi cezaların uygulanacağı açık şekilde belirtilmiştir. 

Katalog kapsamındaki suçlar, özellikle kamu düzeninin sağlanması, toplum güvenliğinin korunması ve birey haklarının teminat altına alınması amacıyla düzenlenmiştir. Bu suçlara aykırı davranılması, yasalarda öngörülen yükümlülüklerin ihlali anlamına gelir ve ciddi hukuki yaptırımları beraberinde getirir. Olası suç durumlarının önüne geçmek ve konu hakkında daha detaylı bilgi almak için Çözüm Hukuk internet adresi üzerinden bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

Göçmen kaçakçılığı katalog suç mudur?

Göçmen kaçakçılığı suçu, CMK madde 135 kapsamında yer alan katalog suçlardan biridir. TCK m.79’da düzenlenmiştir ve bu suç için iletişimin tespiti, teknik takip gibi koruma tedbirleri uygulanabilir.

Tefecilik katalog suç mu?

Tefecilik suçu katalog suç kapsamındadır. TCK m.241’de tanımlanır ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda katalog suçlar arasında sayıldığı için iletişim dinleme ve teknik izleme mümkündür.

Cinsel istismar katalog suç mudur?

Çocuğa yönelik cinsel istismar katalog suçtur. TCK m.103 kapsamında düzenlenmiştir ve katalog suç listesinde açıkça yer alır.

Cumhurbaşkanlığına hakaret katalog suçu mu?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu (TCK m.299), katalog suç kapsamında değildir. Bu suçta iletişim tespiti, teknik takip gibi CMK katalog suç tedbirleri uygulanamaz.