Mobbing, işyerlerinde kişiler arasında veya bir grup tarafından, diğer kişi ya da kişilere karşı sistematik bir şekilde uygulanan olumsuz davranışlara denilir. Belirli bir süre boyunca devam eder ve hedef alınan kişiyi yıldırmayı, işten soğutmayı veya işten uzaklaştırmayı amaçlar. Mobbing davranışları, kişinin kişilik değerlerine, mesleki durumuna, sosyal ilişkilerine veya sağlık durumuna zarar vermeyi hedefler. Günümüzde de mobbing nedeniyle tazminat davası açmak, sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
Bu olumsuz tutumlar kötü niyetli ve kasıtlı olarak yapılır. İşyerinde mobbing uygulayan kişiler, mağdurun iş performansını düşürmeyi, onu izole etmeyi ve çalışma motivasyonunu azaltmayı amaçlar. Mobbing, hedef alınan kişinin iş yerindeki sosyal ilişkilerini bozar ve kişisel sağlık sorunlarına yol açar. Aynı zamanda iş yerindeki genel atmosferi olumsuz etkileyerek, çalışanların verimliliğini ve iş memnuniyetini düşürür.
Mobbing Örnekleri
Hem özel sektörde hem de kamuda çeşitli mobbing uygulamaları mevcuttur. Günümüzde en sık rastlanılan mobbing örnekleri şu şekilde:
- Telefonla Rahatsız Edilme
- Yapılan İşin Sürekli Eleştirilmesi
- Sözlerinin Devamlı Kesilmesi
- Yüzüne Karşı Ses Yükseltilmesi ve Azarlanması
- Mağdurun Kendisini Gösterme ve İfade Etme Hakkının Kısıtlanması
- Özel Yaşamının Eleştirilmesi
- Sözlü ve Yazılı Tehditler
- İmalar, Jest ve Mimik Yoluyla Baskı
Mobbing Nasıl İspatlanır?
Yargıtay’ın eski tarihli kararlarında, mobbing iddiaları işçinin mobbingin varlığını ispatlamakla yükümlü olduğu görüşüyle değerlendirilmiştir. Bu durum mağdur işçinin mobbingin gerçekleştiğini kanıtlamak zorunda kaldığı anlamına geliyordu.
Ancak, Yargıtay’ın daha yeni tarihli kararlarında bu yaklaşımda değişiklikler olmuştur. Artık işçinin mobbing iddialarını gerçekçi bir biçimde ortaya koyması yeterli kabul edilmekte ve işverenin, işçiye mobbing uygulanmadığını ispat etme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2013/693 E, 2013/30811 K ve 27.12.2013 tarihli kararları, mobbingin ispatı konusunda önemli bir değişiklik getirmiştir. Bu karara göre mobbingin varlığını kanıtlamak için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek duyulmuyor.
Kişilik haklarına yönelik haksızlıklar ve olumsuz davranışlar, mobbing iddialarının yeterli delillerle desteklenmesi için yeterli görülüyor. Ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayıp, davacı işçinin mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguları ileri sürmesi yeterli kabul edilir.
Kararda işyerinde mobbing gerçekleşmediğini ispat etme yükümlülüğünün davalı işverene ait olduğu vurgulanmıştır.
Mobbing Durumunda Hangi Hukuki Yollara Başvurulabilir?
Mobbing mağdurları, yaşadıkları haksızlıkları ve olumsuz davranışları yetkili mercilere bildirmek için çeşitli başvuru kanallarını kullanabilirler. Öncelikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurarak işyerindeki mobbing uygulamalarıyla ilgili resmi şikayetlerde bulunabilirler. Bakanlık, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında denetim yapabilir ve gerekli önlemleri alır.
Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak, bireysel başvuru hakkını kullanarak temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarında bulunabilirler. Ayrıca, CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi) aracılığıyla da şikayetlerini ileterek, ilgili kurumların durumla ilgilenmesini sağlayabilirler. Alo 170 ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bir hizmet hattı olup, anonim olarak mobbing ve diğer işyeri sorunları hakkında şikayet yapma imkanı sunar.
Kamu görevlileri için, Kamu Görevlileri Etik Kurulu’na başvurarak etik ihlallerini dile getirebilirler. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman), vatandaşların kamu hizmetlerinden kaynaklanan şikayetlerini değerlendirebilir ve çözüm önerileri sunar. Türkiye İnsan Hakları Kurumu ve İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları da insan hakları ihlalleri konusunda başvuruları değerlendirir ve hakların korunmasına yönelik çalışmalar yapar.
Mobbing Nedeniyle Maddi Tazminat Davası
Mobbing kapsamında, işverenin işçiye sürekli ve sistemli bir şekilde baskı uygulaması, işverenin ilgili personele haksız davrandığının bir göstergesidir. İşyerinde mobbing uygulamaları çalışanlar arasında adil ve eşit bir çalışma ortamını sağlama sorumluluğunu zedeler ve bu durum hukuki bir ihlale yol açar. Mobbing nedeniyle maddi tazminat davası talep edilebilir.
Bu tür bir ihlal gerçekleştiğinde, mobbinge maruz kalan işçi, işverene karşı hukuki yollara başvurma hakkına sahiptir. Mağdur işçi, yaşadığı ayrımcılığın ve olumsuz davranışların tazmini için hukuki işlem başlatabilir. İşçi, dört aylık ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebilir. Bu tazminat işçinin yaşadığı mobbing nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararları karşılamayı amaçlar.
Mobbing Nedeniyle Manevi Tazminat Davası
Mobbing nedeniyle manevi tazminat davası, kişilik hakları hukuka aykırı bir şekilde ihlal edilen çalışanın yaşadığı keder ve manevi acının giderilmesi amacıyla açılır. Mobbing uygulamaları sebebiyle mağdur olan bir çalışan ya mobbing yüzünden doğrudan manevi zarara uğradığı ya da mobbinge karşı tepkileri nedeniyle mesai arkadaşları tarafından itibarı zedeleyici ve onur kırıcı davranışlara maruz kaldığı durumlarda manevi tazminat talep edebilir. Ayrıca iş akdinin haksız yere feshedilmesi gibi durumlar da manevi zararların oluşmasına neden olur.
Türk hukukunda, haksız fiil nedeniyle manevi tazminat talepleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56. ve 58. maddelerinde düzenlenmiştir. Mobbing sonucu bedensel bütünlüğü ihlal edilen bir işçi, Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesine dayanarak manevi tazminat davası açabilir. Ayrıca, kişilik haklarının ihlali durumunda, 58. madde kapsamında da manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Konu hakkında destek ve danışmanlık için hemen Tazminat hukuku avukatı ile iletişime geçebilirsiniz.
