Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Ve Cezası

Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Nedir?

Resmi belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu[1]’nun 204-206. Maddeleri arasında düzenlenmiş olan, seçimlik hareketlik olan bir suçtur. Resmi belgede sahtecilik suçunun vücut bulması için; sanığın resmi belgeyi sahte olarak düzenlemesi, resmi bir belgeyi değiştirmesi, sahte olan resmi belgeyi kullanması ya da gerçeğe aykırı belge düzenlemek eylemlerinden en az birini gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Unsurları Nelerdir?

Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurları ise şöyle maddelendirilebilir;

• Fail: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi faildir. Fail, hayatta bulunan herhangi bir insan olabilir. Ancak resmi belgede sahtecilik suçunu işleyen kişi ile kendisine yarar sağlanan kişi aynı olmak zorunda değildir.
• Mağdur: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi mağdurdur. Mağdur bizzat kamudur. Eğer resmi belgede sahtecilik suçu ile bir kişiye zarar verilmişse bu kişi mağdur değil, suçtan zarar gören olarak adlandırılır.
• Fiil: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi fiildir. Resmi belgede sahtecilik suçu seçimlik hareketli bir suç olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla seçimlik hareketlerden herhangi birinin gerçekleştirilmesi durumunda resmi belgede sahtecilik suçu gerçekleşecektir. Bu fiiller; failin resmi belgeyi sahte olarak düzenlemesi, resmi bir belgeyi değiştirmesi, sahte bir resmi belgeyi kullanması ya da gerçeğe aykırı belge düzenlemesi eylemleridir.
• Aldatıcılık Unsuru: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi de aldatıcılık unsurudur. Bunun diğer bir adı iğfal kabiliyetidir. Aldatıcılık unsuru, kullanılan sahte belgenin gerçek olduğu yönünde kişilerin iradelerini yanıltabilecek nitelikte olmasıdır.
• Suçun Konusu: Resmi belgede sahtecilik suçunun konusu; resmi belge veya resmi belge hükmünde sayılan belgelerdir.
• Manevi Unsur: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi de manevi unsur olan kasttır. Dolayısıyla resmi belgede sahtecilik suçu taksirle işlenemez. Kişi, sahte belgenin gerçek olduğu inancıyla sahte belgeyi kullandığı takdirde kast unsuru oluşmadığından resmi belgede sahtecilik suçu da oluşmayacaktır.
• Hukuka aykırılık unsuru: Resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi de hukuka aykırılıktır.

Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenlemek

Halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu; resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek durumunda da oluşmaktadır. Resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek, doktrinde “taklit” olarak da isimlendirilmektedir. Taklit varakanın düzenleyeni olarak gözüken kişiden başka birisi tarafından yeniden düzenlenmesi demektir. [2]

Gerçek Bir Resmi Belgeyi Başkalarını Aldatacak Şekilde Değiştirmek

Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek de resmi belgede sahtecilik suçuna sebebiyet veren bir seçimlik harekettir. Değiştirme, düzenleyen olarak görünen kişi tarafından belgenin düzenlenmesinden sonra ekleme veya çıkarma yapılması anlamındadır. [3] Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek; belgede bulunan bir metni kazımak, silmek, bir kimyasal ile çıkarmak şeklinde yapılabileceği gibi metne başka ilaveler yapılması suretiyle de gerçekleştirilerek resmi belgede sahtecilik suçu işlenebilir. [4]

Sahte Resmi Belgeyi Kullanmak

Halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen ve yine halk arasında “bir belgenin üzerinde oynama yapma bozma” olarak tanımlanan resmi belgede sahtecilik suçu, sahte resmi belgeyi kullanmak suretiyle de işlenebilir. Türk Ceza Kanunu’nun gerekçesinde sahte resmi belgeyi kullanmak fiili, “sahte belgenin herhangi bir hukuki ilişkide veya herhangi bir hukuki işlem tesisinde dikkate alınmasını sağlamaya çalışmaktır.” Şeklinde açıklanmıştır. [5]

Gerçeğe Aykırı Belge Düzenlemek

Gerçeğe aykırı belge düzenlemek fiili de halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçuna sebebiyet verir. Gerçeğe aykırı belge düzenlemek fiili, diğer seçimlik hareketlerden farklı olarak yalnızca kamu görevlisi tarafından işlenebilir. Gerçeğe aykırı belge düzenlemek, Türk Ceza Kanunu’nun 204/2 maddesinde düzenlenmiş olup madde gerekçesinde ise; “Ancak bu bağlamda özellikle belirtilmelidir ki kamu görevlisinin gerçeğe aykırı olarak kendi huzurunda gerçekleşmiş gibi bir beyanı kendi huzurunda yapılmış gibi göstererek belge düzenlemesi halinde bu fıkra hükmü uygulanacaktır.” Şeklinde düzenlenmiştir. [6]

Manevi Unsur

Resmi belgede sahtecilik, halk arasındaki deyimiyle “evrakta sahtecilik” suçunun manevi unsuru kasttır. Dolayısıyla resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından olan kast bulunmadığı takdirde suçun taksirle işlendiğinden bahsedilmesi mümkün olmayacaktır.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Resmi belgede sahtecilik suçu, hukuka aykırılık unsurunu da içinde barındırmaktadır. Halk arasında evrakta sahtecilik olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu ile korunan hukuki değer ise kamu güvenidir.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Şartları Nelerdir?

Resmi belgede sahtecilik suçunun şartları; Failin hukuka aykırı olarak resmi belgeyi sahte olarak düzenlemesi, resmi bir belgeyi değiştirmesi, sahte bir resmi belgeyi kullanması ya da gerçeğe aykırı belge düzenlemesi eylemlerinden birini kasten gerçekleştirmesi ve ilgili belgenin aldatıcılık unsurunun bulunmasıdır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Cezası Nedir?

Resmi belgede sahtecilik suçunun cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Bu ceza suçun temel şeklinde bu şekildedir. Şayet görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan bir kamu görevlisi söz konusu ise resmi belgede sahtecilik suçunun cezası üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasıdır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçuna Teşebbüs Mümkün Müdür?

Resmi belgede sahtecilik suçuna teşebbüs teorik olarak mümkündür. Ancak bu durum istisnai hallerde meydana gelir. Kişi resmi belgeyi değiştirmeye başlar, icra hareketleri bölünebilir durumda iken elinde olmayan sebeplerle resmi belgede sahtecilik suçunu tamamlayamazsa bu durumda teşebbüs gündeme gelecektir.

Resmi Belgede Sahtecilik ile Başka Bir Suç İşlenirse Ne Olur?

Resmi belgede sahtecilik ile başka bir suç işlenirse bu durumda içtima hükümleri gündeme gelir. Türk Ceza Kanunu’nun 212. Maddesi; “Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.” Hükmü gereğince burada hem resmi belgede sahtecilik suçundan hem de işlenen diğer suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunacaktır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Soruşturulması Ne Şekilde Gerçekleşir?

Halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen ve “bir belgenin üzerinde oynama yapma bozma” olarak tanımlanan resmi belgede sahtecilik suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı değildir, dolayısıyla re’sen gerçekleşir.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Görevli Mahkeme Neresidir?

Resmi belgede sahtecilik suçunda görevli mahkeme değişkenliklere bağlı olarak asliye ceza mahkemesi ya da ağır ceza mahkemesidir. Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi söz konusu olduğunda (TCK m. 204/2) görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Onun dışında halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Zamanaşımı Ne Kadardır?

Resmi belgede sahtecilik suçunda zamanaşımı, kural olarak sekiz yıldır. Ancak TCK m. 204/2’de belirtilen failin kamu görevlisi olduğu durumda resmi belgede sahtecilik suçunda zamanaşımı on beş yıl olacaktır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçuna İlişkin Yargıtay Kararları

Resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin Yargıtay kararları da oldukça merak edilen bir husustur. İşbu başlıkta resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin Yargıtay kararları özetlenerek paylaşılacaktır.

• Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 2017/940 E., 2017/919 K. Sayılı kararında [7] özetle; “resmi belgede sahtecilik suçunun oluşması için öncelikle belgenin aldatıcılık yeteneğine, yani iğfal kabiliyetine haiz olması gerektiği, bu aldatma yeteneğinin objektif olarak anlaşılması gerektiği, muhatabın şahsi dikkatsizliği sebebiyle fiili iğfal oluşmasının iğfal kabiliyetinin varlığına gerekçe olmadığına, işbu sebeple suça konu belgeye ilişkin ek bir bilirkişi raporu alınması ve iğfal kabiliyetinin varlığının tartışılıp ona göre hüküm verilmesi gerektiği” şeklinde karar vermiştir.

• Yargıtay 21. Ceza Dairesi’nin 2015/5042 E., 2016/855 K. Sayılı kararında [8] özetle; “yapılan sahteciliğin ilk bakışta fark edilebilir olmasından dolayı suç konusu belgenin aldatma kabiliyetinin bulunmadığı ve bu nedenle resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarının oluşmadığı” şeklinde karar vermiştir.

• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/7697 E., 2023/63 K. Sayılı kararında [9] özetle; “Suça konu nüfus cüzdanındaki fotoğraf üzerinde soğuk mühür izinin bulunmadığının ve fotoğrafın sonradan yapıştırıldığının anlaşılması karşısında, suça konu belgenin mevcut haliyle aldatıcılık niteliğinin yani iğfal kabiliyetinin bulunmadığı, bu nedenle resmi belgede sahtecilik suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı” şeklinde karar vermiştir.

• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/7618 E., 2023/107 K. Sayılı kararında [10] özetle; “Önceden verilmiş olan rıza üzerine borçlu yerine onun imzasının atılmasında zarar verme iradesi bulunmadığından kast mevcut değildir. Bu rızaya dayanarak imza atan kimsede sahtecilik kastının varlığı söz konusu olmaz” şeklinde karar vermiştir.

• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/6439 E., 2023/1727 K. Sayılı kararında [11] özetle; “Sanığın başkasına ait olan nüfus cüzdanına kendi fotoğrafını yapıştırmak suretiyle ilgili belgeyi sahteleştirdiği, ancak fotoğrafın düzgün yapıştırılmaması sebebiyle sonradan yapıştırıldığının anlaşılması sebebiyle ilgili belgenin iğfal kabiliyetinin bulunmadığı, işbu sebeple resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarının oluşmadığı” şeklinde karar vermiştir.

Özel Belgede ve Resmi Evrakta Sahtecilik Suçlarında Zincirleme Suç Uygulaması

Özel belgede ve resmi evrakta sahtecilik suçlarında zincirleme suç uygulaması uygulanabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 43. Maddesi; “Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır.” Hükmü gereğince bir kişi özel belgede sahtecilik ve resmi evrakta sahtecilik suçunu beraber işlediği takdirde bu iki suç da aynı suç kabul edilir ve daha ağır cezayı gerektiren resmi evrakta sahtecilik suçundan ceza verilerek ilgili cezada artırıma gidilir.

Kamu Görevlisinin Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunda Soruşturma İzni

Kamu görevlisinin resmi evrakta sahtecilik suçunda soruşturma izni alınması gerekmektedir. Soruşturma izninin usulüne ilişkin düzenlemeler 4483 sayılı Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’da [12] düzenlenmektedir.

Resmi Belgede “Faydasız Sahtecilik” Halinde Beraat Kararı

Resmi belgede “faydasız sahtecilik” halinde beraat kararı verilmesi gerekir. Faydasız sahtecilikte, sahtecilik yapılmadan da elde edilebilecek bir sonuç olduğu halde kişi yanılgıya düşerek sahtecilik yapmaktadır. Bu durumda kişi sahtecilik yapmadan da aynı sonuca ulaşabileceğinden, yapılan sahtecilikte herhangi bir fayda bulunmamaktadır.

Fiili İğfal ve Resmi Belgede Sahtecilik Suçu

Fiili iğfal ve resmi belgede sahtecilik suçu da merak edilen bir konudur. İğfal ne demek sorusu oldukça sık karşılaşılan bir sorudur. İğfal, aldatabilme kabiliyetini ifade eden bir kavramdır. Yani halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen suçun işlenebilmesi için kullanılan belgenin iğfal kabiliyetine haiz olması gerekmektedir. Fiili iğfal ise resmi belgenin aldatıcılık yeteneğinin bulunmamasına rağmen kişilerin kendi dikkatsiz ve özensizlikleri sonucunda aldanmaları durumudur. Fiili iğfal durumunda resmi belgede sahtecilik suçu oluşmaz.

Gerçek Bir Durumun Belgelenmesi Amacıyla Sahtecilik ve Ceza İndirimi

Türk Ceza Kanunu’nun “Daha az cezayı gerektiren hal” kenar başlıklı 211. Maddesi gereğince gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla sahtecilik söz konusu olduğunda ceza indirimi yapılır. Bu indirim, verilecek cezanın yarısı oranında indirilmesi şeklindedir.

Aynı Anda Yakalanan Resmi Belgelerin Düzenleme Tarihlerinin Araştırılması

Şayet aynı anda yakalanan resmi belgeler mevcutsa bu belgelerin düzenleme tarihlerinin araştırılması söz konusu olacaktır. Bunun sebebi, evrakta sahtecilik cezasını belirlemektir. Zira fail, aynı suç işleme kararına dayanarak birden çok resmi belge düzenlediyse bu durumda üst sınırdan kişiye tek bir ceza verilir. Ancak farklı suç işleme kararları kapsamında farklı sahte belgeler düzenlenmişse bu durumda her bir belge için ayrı ayrı cezaya hükmolunacaktır.

Sahte Vekaletname Düzenleme ve Kullanma/Satış Yapma

Sahte vekaletname düzenleme ve kullanma/satış yapma da halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturur. Burada suçun oluşması için iğfal kabiliyeti olan bir vekaletname düzenlenmesi zaruridir.

Çek Sahibinin Rızası ve İmza Taklidi Suretiyle Çek Keşide Etme

Çek sahibinin rızası ve imza taklidi suretiyle çek keşide etme eylemi resmi belgede sahtecilik suçuna sebebiyet vermemektedir. Zira kişiler ortak olarak iş yapmakta, çek sahibi orada bulunmadığı için ticari işlerini yönetmek amacıyla ortağına imzasını taklit etmesi talimatı ile çek keşide etmesi rızasını bildirmişse bu durumda resmi belgede sahtecilik suçunun manevi unsuru olan “kast” bulunmayacaktır. Kişinin resmi belgede sahtecilik kastı bulunmadığından evrakta sahtecilik suçu oluşmaz.

Çok Sayıda Sahte Belge Kullanma ve Zincirleme Suç

Fail tarafından aynı suç işleme kararı kapsamında çok sayıda sahte belge kullanma eylemi gerçekleşmişse zincirleme suç hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Zincirleme suç hükümlerine göre faile tek bir suçtan ceza verilir, ancak verilecek ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır.

Geçersiz Vekaletname ile Tapuda İşlem Yapılması

Geçersiz vekaletname ile tapuda işlem yapılması da resmi belgede sahtecilik suçunun tipik örneklerinden birisidir. Failler burada geçersiz vekaletname ile tapuya giderek kişilerin taşınmazlarını başkalarına devretmektedir. Bu durumda da halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen ve “bir belgenin üzerinde oynama yapma bozma” olarak tanımlanan resmi belgede sahtecilik suçu oluşur.

Vekaletname ile Çek Keşide Etme ve Sahte Vekaletname

Vekaletname ile çek keşide etme ve sahte vekaletname örneği de resmi belgede sahtecilik suçunun örneklerinden birisidir. Çek sahibi adına sahte bir vekaletname düzenleyerek çek sahibinin çekinin keşide edilmesi durumunda da resmi belgede sahtecilik suçu vücut bulacaktır. Ayrıca vekaletname de kanun gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli bir belge sayılmaktadır. Bu durumda da TCK m. 204/3; “ Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.” Hükmü gereğince verilecek ceza yarısı oranında artırılacaktır.

Sahte Gümrük Beyannamesinin Hukuki Sonuç Doğuracak Nitelikte Olması

Sahte gümrük beyannamesinin hukuki sonuç doğuracak nitelikte olması durumunda da sahtecilik suçu gündeme gelecektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, gümrük giriş çıkış beyannamelerinin kim tarafından hazırlandığıdır. Sivil kişiler tarafından düzenlenen kısım özel  belge olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla sahtecilik durumunda oluşacak suç özel belgede sahteciliktir. Ancak kamu görevlileri tarafından düzenlenen kısmı resmi belge niteliğinde olduğundan sahtelik durumunda resmi belgede sahtecilik suçu oluşur.

Özel Belgede ve Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunun Birlikte İşlenmesi

Özel belgede ve resmi evrakta sahtecilik suçunun birlikte işlenmesi de zaman zaman karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda özel belgede ve resmi evrakta sahtecilik suçu aynı suç işleme kararı kapsamında işlenildiyse tek bir suç işlenmiş kabul edilerek resmi evrakta sahtecilik suçundan ceza verilir ve mahkeme zincirleme suç hükümlerine göre cezada artırım yapar. Ancak iki suç başka suç işleme kararları kapsamında işlenmiş ise bu durumda iki suçtan da ayrı ayrı cezaya hükmedilecektir.

Sahteliği İspatlanıncaya Kadar Geçerli Belgede Sahtecilik Suçu

Sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli belgede sahtecilik suçu da işlenebilir. Sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli belge olarak kabul edilen belgeler; Yürürlükten kaldırılmış olan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun [13] 295. Maddesine göre mahkeme ilamları, Noterlik Kanunu’nun [14] 82. Maddesine göre düzenleme şeklindeki noterlik belgeleri, İcra Ve İflas Kanunu’nun [15] 38. Maddesinde bahsedilen ilam niteliğindeki belgeler, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun [16] 20. Maddesinde bahsedilen tutanaklar gibi belgeler sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli belge olarak kabul edilir. [17] Sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli belgede sahtecilik suçu işlenildiği takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 204/3 maddesi gereği verilecek ceza yarısı oranında artırılacaktır.

Sahte Sürücü Belgesi (Ehliyet) Düzenleme ve Kullanma

Sahte sürücü belgesi (ehliyet) düzenleme ve kullanma durumunda halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu işlenmiş olur. Ancak resmi belgede sahtecilik suçunun vücut bulabilmesi için düzenlenen ehliyetin iğfal, yani aldatıcılık kabiliyetinin bulunması gerekmektedir. Sahte sürücü belgesi kullanan kişi de sahte resmi belgeyi kullanma eylemini gerçekleştiren kişi de Türk Ceza Kanunu’nun 204/1 maddesinde sayılan fiillerden sahte resmi belgeyi kullanma suçunu işlemiş olacaktır.

Sahte Plaka Kullanılması Suçu ve İğfal Kabiliyeti

Sahte plaka kullanılması suçu ve iğfal kabiliyeti konusu da oldukça sık karşılaşılan bir konudur. Sahte plaka kullanılması durumunda kullanılan sahte plakanın resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturması için iğfal kabiliyetine sahip bir plaka olması gerekmektedir. Diğer bir deyişle sahte plakanın aldatıcılık yeteneğinin bulunması gerekmektedir. Aldatıcılık yeteneği yani iğfal kabiliyeti bulunmayan bir sahte plaka resmi belgede sahtecilik suçuna sebebiyet vermeyecektir. Sahte plaka kullanılması durumunda ilgili plakanın soğuk damgası, yazı tipi vs. Hususlar bilirkişi raporu ile tespit edilecek ve hakim tarafından iğfal kabiliyetine sahip olup olmadığı belirlenerek hüküm kurulacaktır.

Sahte Plaka ve Sürücü Belgesi (Ehliyet) Kullanma

Sahte plaka ve sürücü belgesi (ehliyet) kullanma durumunda da da zincirleme suç hükümleri gündeme gelecektir. Şayet sahte plaka ve sürücü belgesi (Ehliyet) kullanma eyleminde sahte plaka ve sahte sürücü belgesi aynı zamanda düzenlenmişse tek bir resmi belgede sahtecilik suçu oluşmakta ve tek bir ceza verilmektedir. Ancak düzenlenen belgeler farklı zamanlarda düzenlenmiş ise bu durumda aynı suç işleme kararı kapsamında kaldığından iki eylem hakkında mahkeme, zincirleme suç hükümleri uygulayarak tek bir ceza verir ve cezada zincirleme suç hükümlerine göre artırım yapar.

Sahte Nüfus Cüzdanı (Kimlik) Düzenleme ve Kullanma

Sahte nüfus cüzdanı düzenleme ve kullanma durumunda halk arasında “evrakta sahtecilik suçu” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu gündeme gelecektir. Sahte nüfus cüzdanı (kimlik) düzenleme ve kullanma durumunda resmi belgede sahtecilik suçunun sübut bulması için düzenlenmiş olan sahte nüfus cüzdanının iğfal kabiliyetinin, diğer bir deyişle aldatıcılık unsurunun bulunması gerekmektedir. Düzenlenen sahte nüfus cüzdanının iğfal kabiliyeti mevcut değilse, yani aldatıcılık kabiliyeti bulunmuyorsa bu durumda resmi belgede sahtecilik suçu oluşmayacaktır.

Aynı Anda Sahte Nüfus Cüzdanı ve Sürücü Belgesi (Ehliyet) Kullanma

Aynı anda sahte nüfus cüzdanı ve sürücü belgesi (ehliyet) kullanma durumunda resmi belgede sahtecilik suçunun gündeme geleceğinden şüphe yoktur. Şayet sahte nüfus cüzdanı ve sürücü belgesi aynı anda düzenlenmişse kişi tek bir evrakta sahtecilik suçu işlemiş olur ve tek bir ceza verilir. Ancak işbu belgeler farklı zamanlarda aynı suç işleme kararı kapsamında düzenlenmiş ise bu durumda zincirleme suç hükümleri uygulama alanı bulacak, kişiye tek bir ceza verilecek ve cezada artırım yapılacaktır.

İmza Taklit Etme Suretiyle Sahtecilik Suçu ve Mağdurun Rızası

İmza taklit etme suretiyle sahtecilik suçu ve mağdurun rızası konusu da oldukça karşılaşılan bir durumdur. Halk dilinde “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçunun manevi unsuru kasttır, işbu suç taksirle işlenemez. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurlarının bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. [18] Mağdurun rızası sonucunda imza taklit etme suretiyle sahtecilik eylemi yapılmışsa da kişinin mağdura zarar verme ve suç işleme kastı bulunmadığı için resmi belgede sahtecilik suçu oluşmayacaktır.

Kamu Görevlisi Memurun Resmi Evrakta Sahtecilik Suçu ve Soruşturma İzni

Kamu görevlisi memurun resmi evrakta sahtecilik suçu ve soruşturma izni konusu da merak edilen bir husustur. Şayet kişi kamu görevlisi olarak resmi evrakta sahtecilik suçu işlemişse bu durumda soruşturmanın başlayabilmesi için soruşturma izni alınması gerekmektedir. Soruşturma izni, 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’un [19] kapsamında kalan suçlar bakımından ilgili kanunun 3. Maddesinde belirlenen izin vermeye yetkili merciiler tarafından soruşturmaya izin verilmesi anlamına gelmektedir.

Yetkili Olmayan Kamu Görevlisinin Belge Düzenlenmesi

Yetkili olmayan kamu görevlisinin belge düzenlemesi durumunda kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçunun mu, yoksa temel şekliyle resmi belgede sahtecilik suçunun mu oluşacağı hususu da merak edilen bir konudur. Yetkili olmayan kamu görevlisinin belge düzenlemesi ile evrakta sahtecilik yapması durumunda kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçu vücut bulmaz. Zira zaten ilgili belgeyi düzenlemeye yetkisi yoktur. Bu durumda Türk Ceza Kanunu’nun 204/1 maddesinde düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçunun temel şekli vücut bulacaktır.

Memurun (Kooperatif Yöneticisinin) Resmi Belgede Sahteciliği

Memurun (kooperatif yöneticisinin) resmi belgede sahteciliği incelenirken 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu [20] önem taşıyacaktır. İlgili kanunun 62/3 maddesi gereği Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır. Dolayısıyla kooperatif yöneticisinin resmi belgede sahteciliği, Türk Ceza Kanunu’nun 204/2. Maddesinde düzenlenen “kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği” suçu kapsamına girmektedir.

Sahte Belge (Çek) Düzenleme ve Kullanma Suçu

Sahte belge (çek) düzenleme ve kullanma suçu da halk arasında “bir belgede oynama yapma bozma” olarak bilinen ve “evrakta sahtecilik suçu” olarak adlandırılan suça sebebiyet vermektedir. Sahte belge (çek) düzenleme ve kullanma suçunun resmî belgede sahtecilik suçu mu yoksa özel belgede sahtecilik suçu mu oluşturacağı hususu ise hem çekin iğfal kabiliyetine hem de bütün zorunlu unsurlarının bulunup bulunmadığına göre değişmektedir. Zira düzenlenen sahte çekin bütün zorunlu unsurları bulunuyor ve iğfal kabiliyetine sahip nitelikte ise resmi belgede sahtecilik suçu oluşur. Ancak çekin zorunlu unsurlarında eksiklik bulunuyorsa ya da çek iğfal kabiliyetine sahip değilse bu durumda özel belgede sahtecilik suçu vücut bulur.

Belgede Sahtecilik Suçunda Mağdurun Rızası ve Zarar Kastının Olmaması

Belgede sahtecilik suçunda mağdurun rızası ve zarar kastının olmaması hususu da oldukça karşılaşılan bir konudur. Belgede sahtecilik suçunda mağdurun rızası ve zarar kastının olmaması durumunda kişinin beraatine karar verilmesi gerekmektedir. Zira resmi belgede sahtecilik suçunun manevi unsuru kasttır. Resmi belgede sahtecilik suçu taksirle işlenemez, zarar kastının olmaması durumunda suçun unsurları bulunmadığından suç oluşmaz.

Sahte Plaka Kullanma – Trafik Tescil Belgesi – Ruhsat ve Zincirleme Suç

Sahte plaka kullanma – trafik tescil belgesi – ruhsat ve zincirleme suç hususu da merak uyandıran bir konudur. Öncelikle failin sahte plaka kullanmasının resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturduğuna şüphe yoktur. İşbu durumda merak edilen husus sahte plaka kullanımı ile birlikte sahte trafik tescil belgesi (ruhsat) kullanılması halinde zincirleme suç hükümlerinin mi uygulanacağı yoksa tek bir suçtan mı ceza verileceği tartışmasıdır. Şayet fail sahte plaka ve sahte trafik tescil belgesini aynı zamanda kullanmışsa bu durumda tek bir suç oluşur ve tek bir resmi belgede sahtecilik suçu cezası verilir. Ancak fail sahte plaka ve sahte trafik tescil belgesini farklı zamanlarda kullandıysa bu durumda fail hakkında zincirleme suç hükümleri uygulanır, faile tek bir suçtan ceza verilerek cezada artırım yapılır.

Fotokopi Belge ile Fiili İğfal Sahtecilik Suçu Oluşturmaz

Fotokopi belge ile fiili iğfal sahtecilik suçu oluşturmaz. Şöyle ki; halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından birisi iğfal kabiliyetidir. İğfal kabiliyeti; belgenin aldatıcılık kabiliyetinin bulunması demektir. Suçun maddi konusunu oluşturan belgenin fotokopi olması iğfal kabiliyetinin bulunmadığı anlamına gelir. [21] Bu hususta Yargıtay 21. Ceza Dairesi 2015/6131 E., 2016/1633 K. Sayılı kararında [22] ; “… Onaysız fotokopi niteliğinde olup suret belge özelliği taşımayan belgelerin hukuki sonuç doğurmaya elverişli olmadığı ve aldatıcılık niteliği bulunmadığı…” Şeklinde karar vermiştir.

Geçersiz Vekaletname, Evrakta Sahtecilik ve Dolandırıcılık Suçu

Geçersiz vekaletname, evrakta sahtecilik ve dolandırıcılık suçu da birbiri ile oldukça bağlantılı hususlardır. Örneğin fail geçersiz bir vekaletnameye dayanarak kişinin mallarını bir başkasına satmış olabilir. Böyle bir durumda geçersiz vekaletnamenin kullanılması sonucunda halk arasında evrakta sahtecilik olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu oluşabileceği gibi, dolandırıcılık suçunun unsurları bulunduğu takdirde kişinin kendine bir yarar sağlaması durumunda dolandırıcılık suçundan da ceza verilmesi gerekecektir.

Senedi Hukuka Aykırı Olarak Ele Geçirip veya Elde Bulundurup Doldurma

Senedi hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup doldurma konusu da sık sık karşılaşılabilen bir konudur. Senedi hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup doldurma durumunda fail, resmi belgede sahtecilik suçunu işlemiş olacaktır. Burada mağdurun rızası ile doldurma durumunda resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarından kast bulunmadığı için resmi belgede sahtecilik suçu oluşmaz. Ancak mağdurun rızası bulunmuyorsa bu durumda resmi belgede sahtecilik suçu oluşacaktır.

Avukatın “Aslı Gibidir” Yaparak Evrakta Sahtecilik Suçu

Avukatın “aslı gibidir” yaparak evrakta sahtecilik suçu işlemesi mümkündür. Ancak avukatın aslı gibidir yapması TCK’da düzenlenen temel resmi belgede sahtecilik suçunu gündeme getirmez. Bu eylem, Avukatlık Kanunu’nun [23] 56/3 maddesi olan “Aslı olmayan vekâletname veya diğer kâğıt ve belgelerin örneğini onaylayan yahut aslına aykırı örnek veren avukat, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Hükmünün kapsamına girmektedir. Dolayısıyla aslı olmayan vekaletname ya da belgelerin örneğini onaylayan avukata üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir. İşbu suçta da tıpkı resmi belgede sahtecilik suçunda olduğu gibi, korunan hukuksal değer kamu güvenidir.

Avukatın İlamsız İcra Takibi ile Resmî Belgede Sahtecilik Yapması

Avukatın ilamsız icra takibi ile resmi belgede sahtecilik yapması da merak edilen konulardan birisidir. Avukatın ilamsız icra takibi ile resmi belgede sahtecilik yapması durumunda da kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçu oluşacaktır. Zira avukat, Türk Ceza Kanunu’nda kabul edilen görüşe göre kamu görevlisi niteliğindedir. İşbu sebeple avukatın ilamsız icra takibi ile resmi belgede sahtecilik yapması durumunda verilecek ceza üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasıdır.

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunda Zarar Kastı ve Rıza

Resmi evrakta sahtecilik suçunda zarar kastı ve rıza oldukça bağlantılı kavramlardır. Resmi evrakta sahtecilik suçunda ilgili kişinin rızası olması durumunda zarar kastı bulunmayacağından resmi evrakta sahtecilik suçu oluşmayacaktır. Örneğin çek sahibi rızası ile çekte imzasının taklit edilmesini istemişse bu durumda imza taklidi yapan kişinin kastı bulunmamaktadır. Kast, resmi belgede sahtecilik suçunun manevi unsurudur ve kast bulunmadığı takdirde resmi evrakta sahtecilik suçunun unsurları oluşmaz.

Senette Sahtecilik Suçunun Unsurları

Senette sahtecilik suçunun unsurlarından en önemlisi senedin, yani bononun zorunlu unsurlarının bulunmasıdır. Çünkü bononun bütün zorunlu unsurları bulunduğu zaman resmi belge niteliğinde olacaktır. Aksi takdirde bütün zorunlu unsurları bulunmayan bir senette yapılan silme, kazıma gibi işlemler özel belgede sahtecilik suçunu gündeme getirir. Resmi belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için şartlar, senedin bütün zorunlu unsurlarının mevcut olması ve sahtecilik yapılan senedin iğfal kabiliyetinin mevcut olmasıdır.

Kamu Görevlisinin Resmi Evrakta Sahteciliği

Kamu görevlisinin resmi evrakta sahteciliği, Türk Ceza Kanunu’nun 204/2. Maddesinde düzenlenen ve daha ağır cezayı gerektiren bir haldir. Kamu görevlisinin resmi evrakta sahteciliği durumunda ilgili kamu görevlisine üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası verilir.

Elektronik Ortamda Verilen Sahte SGK İşe Giriş Bildirgesi

Elektronik ortamda verilen sahte SGK işe giriş bildirgesi, esasen bir resmi belgede sahtecilik suçunun konusunu oluşturmaktadır. Ancak işbu eylem aynı zamanda Türk Ceza Kanunu’nun 244. Maddesinde yer alan ve bilişim alanında suçlardan olan “Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme” suçunun da konusunu oluşturacaktır. Resmi belgede sahteciliğe ilişkin düzenleme genel nitelikte iken, bilişim sisteminde verileri değiştirme suçu özel niteliktedir. Genel norm – özel norm çatışmasında ise özel norm uygulama alanı bulur, dolayısıyla elektronik ortamda verilen sahte SGK işe giriş bildirgesi sonucunda kişiye bilişim sisteminde verileri değiştirme suçundan ceza verilecektir.

Başkasının Yerine Sınava Girme Suçu ve İğfal Kabiliyeti

Başkasının yerine sınava girme suçu ve iğfal kabiliyeti de üzerinde durulması gereken bir diğer noktadır. Başkasının yerine sınava girilmesi durumunda iğfal kabiliyeti mevcut değilse, yani aldatma kabiliyeti mevcut değilse bu durumda resmi belgede sahtecilik suçu oluşmayacaktır. Ancak başkasının yerine sınava girme suçunda iğfal kabiliyeti mevcutsa, yani aldatıcılık unsuru mevcutsa bu durumda başkasının yerine sınava giren kişi resmi belgede sahtecilik suçunun faili olduğu gibi, yerine bir başkasını sınava sokması için teşvikte bulunan kişi de resmi belgede sahtecilik suçunun azmettireni olarak sorumlu olacaktır.

Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Belge Üzerinde Sahtecilik Suçu

Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge üzerinde sahtecilik suçu işlenildiği takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 204/3 maddesi gereği verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bir belgenin sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge kabul edilebilmesi için açıkça kanunda bu şekilde düzenleme altına alınması gerekmektedir. [24] Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgelere mahkeme ilamları, ilam niteliğinde belgeler, noterlik belgeleri gibi belgeler örnek olarak verilebilir.

Sahte Bono ve Kamu Görevlisinin Resmî Belgede Sahteciliği Suçu

Sahte bono ve kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçu da oldukça merak edilen konulardan birisidir. Sahte bono kullanılması durumunda bononun iğfal yeteneği mevcut ise bu durumda halk arasında “evrakta sahtecilik” olarak adlandırılan ve “bir belgenin üzerinde oynama yapma bozma” olarak bilinen resmi belgede sahtecilik suçu vücut bulacaktır. Kişiler bu bonolar ile kamu görevlisinin de dahil olduğu bir suç işlerse kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçu vücut bulacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Kaynakça

[1] Türk Ceza Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 09.07.2024

[2] , [4] Artuk Emin, Gökcen Ahmet, Yenidünya A. Caner, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Adalet, 2012.

[3] Tezcan Durmuş, Erdem Mustafa Ruhan, Önok Murat, Teorik Ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara, Seçkin, 2012.

[5] , [6] Mustafa Atalan, Dolandırıcılık Güveni Kötüye Kullanma ve Sahtecilik Suçları Şerhi, Ankara, Adalet, 2015, s.

[7] Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 2017/940 E., 2017/919 K. Sayılı kararı , Sinerji Web Mevzuat , Erişim Adresi: https://mevzuat.sinerjias.com.tr/ , Erişim Tarihi: 13.07.2024

[8] Yargıtay 21. Ceza Dairesi’nin 2015/5042 E., 2016/855 K. Sayılı kararı , Sinerji Web Mevzuat , Erişim Adresi: https://mevzuat.sinerjias.com.tr/ , Erişim Tarihi: 13.07.2024

[9] Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/7697 E., 2023/63 K. Sayılı kararı , Yargıtay İçtihat Merkezi , Erişim Adresi: Yargıtay İçtihat Merkezi (yargitayictihatmerkezi.gov.tr) , Erişim Tarihi: 13.07.2024

[10] Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/7618 E., 2023/107 K. Sayılı kararı , Yargıtay İçtihat Merkezi , Erişim Adresi: Yargıtay İçtihat Merkezi (yargitayictihatmerkezi.gov.tr) , Erişim Tarihi: 13.07.2024

[11] Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2019/6439 E., 2023/1727 K. Sayılı kararı, Yargıtay İçtihat Merkezi , Erişim Adresi: Yargıtay İçtihat Merkezi (yargitayictihatmerkezi.gov.tr) , Erişim Tarihi: 13.07.2024

[12], [19] Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 09.07.2024

[13] Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 10.07.2024

[14] Noterlik Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 10.07.2024

[15] İcra ve İflas Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 10.07.2024

[16] Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 10.07.2024

[17] Toroslu Nevzat, Ceza Hukuku Özel Kısım, Ankara, Savaş Yayınevi, 2013.

[18] Gökpınar Mahmut. “Ceza Sorumluluğunun Temeli:‘Kast’.” TBB Dergisi 79 (2008): 198-233.

[20] 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 11.07.2024

[21] Brüning Janique, “Übungsfall: Ein Jurist auf Abwegen”, ZJS, 2010/1, s. 98-104.

[22] Yargıtay 21. Ceza Dairesi 2015/6131 E., 2016/1633 K. Sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama, Erişim Adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 12.07.2024″

[23] Avukatlık Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 12.07.2024

[24] Meran Necati, Dolandırıcılık Sahtecilik Güveni Kötüye Kullanma, Ankara, Seçkin, 2014