Boşanma Davası Nedir? Boşanma Davaları Türleri ve Süreçleri

Boşanma Davaları Nelerdir?

Boşanma davaları, eşlerden en az birinin Türk Medeni Kanunu’nda açık şekilde belirtilmiş boşanma nedenlerinden herhangi birine dayanarak mahkemeye başvurmasıyla açılır. Boşanma ancak kanunda gösterilen sebeplerin ileri sürülmesiyle ve mahkeme kararıyla gerçekleşir. Mahkeme dışındaki yöntemlerle boşanma kararı alınamaz.

Boşanma Davaları Hangileridir?

Boşanma davası türleri, çekişmeli ve anlaşmalı olmak üzere iki grupta değerlendirilir. Anlaşmalı boşanma davası daha kısa sürede sonuçlanır. Taraflar arasında tek konuda bile uzlaşma sağlanamaması hâlinde çekişmeli boşanma davası açılır. Boşanma sırasında nafaka, velayet, maddi ve manevi tazminat gibi konular da doğrudan gündeme gelir ve boşanma çeşitleri belirlenir.

Çekişmeli boşanma davası açısından ise süreç daha karmaşık şekilde ilerler. Boşanma davası eşler için yeni bir hukuki sonuç ortaya çıkarır. Örneğin, mal paylaşımı konusundaki uyuşmazlıklar, boşanma davası kesinleştikten sonra değerlendirilmeye başlanır. Mal rejimi davası, boşanma davasıyla eş zamanlı olarak da açılır, ancak her iki dava birbirinden bağımsız şekilde yürütülür.

Anlaşmalı Boşanma Davaları

Anlaşmalı boşanma davası, en kısa sürede neticelenen dava türlerindendir. Taraflar tüm konularda mutabakata vararak boşanma iradesi gösterir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre, anlaşmalı boşanma davasının açılabilmesi için bazı yasal şartların yerine getirilmesi gerekir:

• Evlilik en az 1 yıl devam etmiş olmalıdır.
• Her iki taraf birlikte başvurmalı ya da biri başvurduğunda diğeri başvuruyu kabul etmelidir.
• Duruşmada taraflar şahsen hazır bulunmalı ve hakim her iki tarafı da bizzat dinlemelidir.
• Yazılı protokol hazırlanmalı ve tüm hususlarda uzlaşma sağlanmış olmalıdır.

Koşullardan herhangi biri sağlanmadığında dava, çekişmeli boşanma davası olarak yürütülür. Genellikle taraflar kendi aralarında protokol hazırlayıp mahkemeye başvuru yapar. Ancak bazı önemli ayrıntıların dikkate alınmaması durumunda ciddi sorunlar yaşanır. Tarafların ortak beyanları, uzun vadeli ve bağlayıcı hukuki sonuçlar doğurur. Mal rejimi, nafaka, tazminat ve velayet gibi boşanma davaları ile ilgili bilgiler uzman avukat gözetiminde ele alındığında, daha sağlıklı ve kalıcı çözümler elde edilir.

Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma türleri, taraflardan sadece birinin boşanma talebinde bulunduğu veya boşanma istenmesine rağmen tazminat, velayet, mal rejimi gibi konularda anlaşma sağlanamadığı durumlarda açılır. Davanın dayandığı gerekçeler Türk Medeni Kanunu’nda açık şekilde yer alan genel ya da özel boşanma sebepleridir. Her iki durumda da davayı açan taraf, ileri sürdüğü iddiayı somut delillerle ispat etmelidir. 

Çekişmeli Boşanma Davalarında Kusurluluk ve Deliller

Çekişmeli boşanma davalarında taraflar ileri sürdükleri iddiaları mutlaka belge ve tanık gibi delillerle desteklemelidir. Davayı açan taraf, karşı tarafın kusurlu davranışlarını ispatlamakla yükümlüdür. İspat yükümlülüğü yerine getirilmediğinde, mahkeme talepleri kabul etmez ve davanın reddiyle sonuçlanır.

Karşılıklı açılan davalarda da taraflar kendilerine yöneltilen iddiaları çürütmelidir. Dava dilekçesine karşı, cevap dilekçesi hazırlanmalı ve sunulmalıdır. Dilekçede kullanılan ifadelerin açık, tutarlı ve hukuki çerçevede olması zorunludur. Profesyonel destek alınmadan hazırlanmış savunmalar, davanın istenmeyen şekilde sonuçlanmasına yol açar.

Çekişmeli Boşanma Davalarında Deliller

Çekişmeli boşanma davalarında deliller belirli kategorilere ayrılarak sunulur. En sık başvurulan delil araçları arasında tanık beyanları, amaçla sınırlı şekilde elde edilmiş ses ve görüntü kayıtları, telefon görüşmeleri, WhatsApp yazışmaları, sosyal medya içerikleri yer alır. Güvenlik kamerası kayıtları, konaklama ve ulaşım kayıtları da yaygın şekilde mahkemeye sunulur. Ayrıca banka hareketleri, hesap dökümleri, kredi kartı ekstreleri, fotoğraf ve video içerikleri de geçerli delil niteliği taşır.

Çekişmeli boşanma süreci maddi ve manevi açıdan yıpratıcı yargılama sürecidir. Hatalı beyanlar, eksik sunulan deliller ve yanlış stratejiler hak kaybına neden olur. Sürecin doğru şekilde yönetilmesi için tecrübeli ve teknik bilgisi yüksek boşanma avukatı ile çalışılması zorunludur.

Boşanma Sebepleri

Boşanma gerekçeleri özellikle çekişmeli boşanma davaları bakımından temel unsurlar arasında yer alır. Hukuken boşanma sebepleri iki ana grupta incelenir: genel boşanma sebepleri ve özel boşanma sebepleri. Her iki grup hukuki sonuçlar bakımından farklı hükümler doğurur. Delil yükü, iddia edilen sebebin niteliğine göre değişir. Genel sebepler ileri sürüldüğünde, taraflar hem iddialarını ispatlamak hem de karşı tarafın iddialarını çürütmekle yükümlüdür. Özel boşanma sebeplerinde ise yalnızca ileri sürülen nedenin kanıtlanması yeterlidir.

Genel Boşanma Sebepleri

Genel boşanma nedenleri, evlilik birliğini temelden evlilik birliğinin sarsılması ve evlilik ilişkisini sürdürülemez hâle getiren olay ve davranışlardır. Aşağıda genel boşanma sebeplerine örnekler yer alır:

• Evlilik yükümlülüklerini yerine getirmeme
• Şiddetli geçimsizlik
• Cinsel ilişkiye zorlama
• Sürekli alkol ya da uyuşturucu kullanımı
• Evi terk etme davranışının alışkanlık hâline gelmesi
• Güveni zedeleyen yalanlar ve benzeri davranışlar

Evlilik birliğini zedeleyen her davranış, genel boşanma sebebi kapsamında değerlendirilir. Davayı açan taraf, ileri sürdüğü iddiaları somut delillerle ispatlamalıdır.

Özel Boşanma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu’nda özel boşanma sebepleri sınırlı şekilde düzenlenmiştir. TMK 161 ila 165. maddeler arasında yer alan sebeplerin varlığı hâlinde hakim, boşanma ya da ayrılık kararı vermekle yükümlüdür. Aşağıda her özel boşanma sebebi ve dayandığı kanun maddesi açıkça belirtilmiştir:

·         TMK 161: Zina (aldatma nedeniyle boşanma)

·         TMK 162: Hayata kast, pek kötü muamele boşanma veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma

·         TMK 163: Suç işleme boşanma veya haysiyetsiz hayat boşanma

·         TMK 164: Evlilik birliğini terk

·         TMK 165: Akıl hastalığı

Boşanma Davalarında Yargılama Nasıl Yapılır?

Boşanma yargılaması, anlaşmalı ya da çekişmeli olmasına göre farklı usullerle yürütülür. Anlaşmalı boşanmalarda, taraflar evliliğin sona ermesine ve sonuçlarına ilişkin tüm hususlarda tam mutabakata varır. Hakim, tarafları dinler ve anlaşma protokolünü uygun bulursa boşanmaya karar verir.

Çekişmeli boşanmalarda ise taraflar iddialarını ve buna ilişkin delilleri mahkemeye sunar. Tanıklar dinlenir, yazılı ve görsel deliller değerlendirilir. Hakim, toplanan deliller ışığında hüküm kurar. Yargılama sürecinin doğru yürütülmesi, dosyanın maddi gerçeği ortaya çıkaracak şekilde yönetilmesine bağlıdır.

Boşanma Davalarında Yetkili Mahkeme

Boşanma davalarında yetkili mahkeme, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesi uyarınca belirlenir. Davacı ya da davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi davaya bakmakla yetkilidir. Yerleşim yeri, kişisel ve sürekli yaşama amacıyla ikamet edilen yerdir. Geçici olarak bulunulan adreste açılan boşanma davaları yetkisizlik nedeniyle reddedilir.

Ayrıca, boşanma davası açılmadan önce eşlerin en az altı ay süreyle birlikte yaşadıkları son yer mahkemesi de yetkilidir. Örneğin, taraflar son olarak Bakırköy’de yedi ay birlikte yaşamışsa, iki yıl sonra açılan boşanma davasının Bakırköy Aile Mahkemesi’nde de açılabilmesi mümkündür.

Yetki konusunda çıkan uyuşmazlıklar somut verilerle çözülür. Örneğin, davalı yetki itirazında bulunup Bor Mahkemesini işaret etmişse, davacı da son ortak yerleşim yerinin Şişli olduğunu ileri sürmüşse, tarafların iddialarına ilişkin deliller toplanmalıdır. Yargıtay kararına göre (Y2HD-K:2014/4023), delil sunma hakkı tanınmadan verilen yetkiye ilişkin karar hukuka aykırıdır.

Hangi Davalarda Tazminat Talep Edilebilir?

Boşanma süreci, sadece evliliğin sona ermesiyle ilgili değil, aynı zamanda maddi ve manevi sonuçlar doğuran yargılama sürecidir. Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesi uyarınca, mevcut veya beklenen menfaatleri zarar gören eş, kusurlu taraftan maddi tazminat talebinde bulunma hakkına sahiptir. Aynı şekilde, kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, manevi zararının karşılanmasını talep etme hakkına sahiptir.

Tazminat taleplerinde kusur unsuru belirleyici rol oynar. Aşağıda her iki tazminat türü açık şekilde tanımlanmıştır:

• Maddi Tazminat: Boşanma nedeniyle gelir kaybı veya ekonomik zarar yaşayan ve kusursuz ya da daha az kusurlu eş, uğradığı zararı kusurlu taraftan talep eder.
• Manevi Tazminat: Şiddet, hakaret, onur kırıcı davranış gibi eylemler sonucu kişilik hakkı ihlal edilen taraf, zararının telafisi için kusurlu eşten para talebinde bulunur.

Hızlı Sonuçlanan Boşanma Davaları Hangileridir?

En hızlı sonuçlanan boşanma davaları, tarafların boşanma ve sonuçları konusunda anlaşmaya vardıkları anlaşmalı boşanma davalarıdır. Anlaşmalı davalarda nafaka, mal rejimi, velayet ve benzeri konularda tam mutabakat sağlanır. Uygun hazırlık yapıldığı takdirde anlaşmalı boşanma davası tek celsede sonuçlanır ve sürecin duygusal yükü en aza indirilir. 

İlginizi çekebilir: Anlaşmalı Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?

Hangi Boşanma Davalarında Avukat Zorunludur?

Boşanma davalarında avukatla temsil zorunlu değildir. Ancak çekişmeli davalarda, sürecin karmaşıklığı nedeniyle avukat desteği alınması yargılama açısından avantaj sağlar. Anlaşmalı boşanmalarda da dava avukat yardımı olmaksızın yürütülebilir. Ancak usule ilişkin hataların ve hak kayıplarının önüne geçmek adına uzman avukatla çalışılması önerilir. Dolayısıyla, siz de boşanma davalarında hak kayıplarını önlemek ve süreci hızlı bir şekilde sonuçlandırmak için, Çözüm Hukuk internet sitesi üzerinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Hangi Sebeplerle Açılan Boşanma Davaları Reddedilir?

Boşanma davasının reddedilmesi, evlilik birliğinin sona ermemesi ve tarafların evli kalmaya devam etmesi sonucunu doğurur. Reddin nedeni, davanın usule ya da esasa ilişkin eksikliklerinden kaynaklanır. Usulden red kararı verilmişse, eksiklikler giderildikten sonra aynı sebeple tekrar boşanma davası açılır. Örneğin, gerekli belgeler sunulmadan açılan dava, delil eksikliği gerekçesiyle reddedilir; ancak belgeler tamamlandığında yeni dava açılır.

Esastan red kararı verilmişse, aynı sebebe dayanarak boşanma davası açılabilmesi için Türk Medeni Kanunu uyarınca üç yıl beklenmesi gerekir. Üç yıl içerisinde ortak hayat yeniden kurulamamışsa, taraflardan her biri yeniden boşanma davası açma hakkına sahiptir. Ancak farklı hukuki sebep ileri sürülecekse, üç yıl bekleme şartı aranmaz.

Boşanma davasını açan tarafın, yargılama süreci tamamlanmadan feragat hakkını kullanarak davadan vazgeçmesi mümkündür. Feragat hâlinde, davadaki sebepler ileri sürülemez hâle gelir. Örneğin zina nedeniyle dava açan erkek, eşinin davranışını affetmiş ve birlikte yaşamaya devam etmişse, affetme iradesi kabul edilir. Dolayısıyla, feragat edilen davaya konu edilen zina gerekçesiyle yeniden dava açılamaz. Ancak ilerleyen dönemde farklı sebep ortaya çıkarsa, örneğin hayata kast eylemi gerçekleşmişse, yeni boşanma davası açılır ve dava hayata kast gerekçesine dayanır.

Tarafların davadan açıkça vazgeçmesi, vekillerin duruşmaya katılmaması veya ileri sürülen iddiaların ispatlanamaması hâlinde boşanma davası reddedilir. Red kararının usulden ya da esastan verilmiş olması, sonraki süreçlerde dava açma hakkı ve şartlarını doğrudan etkiler.