Kazai Rüşt Nedir?

Kazai rüşt, Türk Medeni Hukuku’nda, bir kişinin 18 yaşını doldurmadan mahkeme kararıyla ergin (reşit) ilan edilmesini ifade eden hukuki bir kavramdır. Normal şartlarda erginlik, 18 yaşın tamamlanmasıyla kazanılır. Ancak bazı durumlarda, kişinin yaşından önce tam ehliyetli hale gelmesi gerekebilir. Bu durumda mahkeme kararıyla erginlik kazanılır ve bu sürece kazai rüşt denir.

Kelime anlamı olarak “kazaî” ifadesi, yargısal ve mahkeme ile ilgili olanı belirtir. Dolayısıyla kazai rüşt, “mahkeme kararı ile erginlik” anlamına gelir ve kişinin tam ehliyetli kabul edilmesini sağlar.

Kazai Rüşt Kararının Dayanağı

Kazai rüşt, Türk Medeni Kanunu’nun 12. maddesi ile düzenlenmiştir.
Maddeye göre:

“Ayırt etme gücüne sahip olan on beş yaşını doldurmuş küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.”

Bu hüküm, 15 yaşını doldurmuş, ayırt etme gücüne sahip ve velisinin rızasını almış bir küçüğün, mahkeme kararı ile reşit ilan edilmesine imkan tanır.

Kazai Rüşt Kararı Ne Anlama Gelir?

Mahkemenin verdiği kazai rüşt kararı ile kişi:

• Fiil ehliyetine tam olarak sahip olur.
• Kendi adına hukuki işlem yapabilir.
• Veli veya vasinin iznine ihtiyaç duymadan karar alabilir.

Bu karar, evlenme izninden farklıdır. Kazai rüşt genel bir erginlik sağlar; evlenme izni ise yalnızca evlilik işlemleri için geçerlidir.

Kazai Rüşt Şartları

Kazai rüşt kararı alınabilmesi için üç temel şartın birlikte sağlanması gerekir:

1. Yaş Şartı
   • Kişi en az 15 yaşını doldurmuş olmalıdır.
2. Veli veya Vasinin Rızası
   • Anne, baba veya vasinin yazılı izni bulunmalıdır.
3. Menfaat Şartı
   • Mahkeme, bu kararın kişinin yararına olduğuna kanaat getirmelidir.
   • Örneğin: İş kurma, dava açma, miras işlemleri, ticari faaliyetler.

Kazai Rüşt Başvuru Süreci

Kazai rüşt başvurusu Sulh Hukuk Mahkemesi’ne yapılır ve şu adımlar izlenir:

1. Başvuru Dilekçesi
   • Kişi veya velisi, ikamet edilen yer mahkemesine dilekçe verir.
2. Mahkemenin İncelemesi
   • Hakim, kişinin yaşı, olgunluğu, hayat tecrübesi ve talebin gerekliliğini değerlendirir.
3. Karar Aşaması
   • Şartlar uygun ise mahkeme, kazai rüşt kararı vererek kişiyi ergin ilan eder.

Gerekli Belgeler:

• Kimlik fotokopisi
• Doğum belgesi
• Veli rızası yazısı
• Gerekirse okul ve sağlık raporları

Kazai Rüşt Kararının Hukuki Sonuçları

Kazai rüşt kararı ile kişi 18 yaşını doldurmuş gibi kabul edilir ve şu haklara sahip olur:

1. Kişisel Haklar

• Medeni hakları tek başına kullanabilir.
• Dava açabilir, dava cevaplayabilir.
• Ad değiştirebilir.
• Yasal şartları sağlıyorsa evlenebilir.

2. Mali Haklar

• Miras alabilir.
• Taşınmaz mal satın alabilir veya satabilir.
• Şirket kurabilir, iş yeri açabilir.
• Banka hesabı açabilir, kredi kartı alabilir.

3. Ceza Hukuku Açısından

• Tam ceza ehliyeti kazanır.
• Ergin bireyler gibi cezai sorumluluk taşır.

4. Aile Hukuku Açısından

• Vesayet sona erer.
• Evlat edinemez ama evlat edinilebilir.

5. Eğitim ve Sosyal Haklar

• Üniversite veya kurs sözleşmelerini tek başına yapabilir.
• Yurtiçi ve yurtdışı seyahatlerini kendi kararıyla gerçekleştirebilir.

Önemli Notlar

• Kazai rüşt kararı, cezai sorumluluk yaşını otomatik olarak değiştirmez.
• Evlenme izni ile kazai rüşt farklı hukuki kurumlardır.
• Karar, genel bir erginlik sağlar ve tüm medeni hakları kapsar.

Kazai rüşt, 15 yaşını doldurmuş ve gerekli şartları sağlayan kişilerin, mahkeme kararıyla 18 yaşından önce reşit kabul edilmesini sağlayan önemli bir hukuki yoldur. Bu karar, kişinin hayatında ekonomik, sosyal ve hukuki açıdan geniş özgürlükler tanır.