Sigortasız çalışan işçi, Türk hukukunda tazminat hakkına sahiptir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi uyarınca işverenin sigorta primlerini yatırmaması, işçi açısından haklı fesih sebebidir ve bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86. maddesi kapsamında açılacak hizmet tespit davası ile sigortasız çalışılan sürelerin SGK kayıtlarına işlenmesi mümkündür. İşçi, koşullara göre işe iade davası açarak iş güvencesi tazminatı talep edebileceği gibi, işyerinde otuzdan az işçi çalışıyorsa kötüniyet tazminatı isteme hakkına da sahiptir.

Sigortasız Çalışan İşçi Tazminat Alabilir Mi?

Türkiye’de en çok merak edilen konulardan biri şudur: Sigortasız çalışan bir işçi tazminat alabilir mi? Cevap net olarak evet, alabilir. İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatına göre sigortasız çalıştırılmak, işçi açısından haklı fesih sebebi sayılır ve bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ayrıca işçinin hizmet tespit davası açma, iş güvencesi ve kötü niyet tazminatı talep etme hakkı vardır.

Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları

Sigortasız çalışan işçi, işyerinde fiilen çalıştığını ispat edebildiği sürece haklarını arayabilir. İşçi, çalıştığı süre için hizmet tespit davası açarak SGK kayıtlarına işledi̇rilebilir. Bunun yanı sıra, işçi işten çıkarılırsa işe iade davası açabilir ve işverenin kendisini sigortasız çalıştırması nedeniyle tazminat talep edebilir.

Bir diğer önemli nokta ise, sigortasız çalıştırılan işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatını talep edebilir. Burada işçinin sigortalı olması şart değildir; önemli olan iş akdinin işçi tarafından haklı fesih ile sonlandırılmasıdır.

Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezaları

Sigortasız işçi çalıştırmak, yalnızca işçinin değil işverenin de ciddi sonuçlarla karşılaşmasına yol açar. SGK, 5510 sayılı Kanun kapsamında işverene idari para cezası uygular.

Tazminat Türleri

Sigortasız çalışan işçi, işverene karşı birden fazla tazminat talebinde bulunabilir. En önemlileri:

• Kıdem Tazminatı: İşçinin çalıştığı süreye göre hesaplanır. 2025 yılı için yıllık tavan tutar 35.058,58 TL’dir.
• İş Güvencesi Tazminatı: İşe iade davasını kazanan işçi, işe geri alınmazsa en az 4, en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat alabilir.
• Kötüniyet Tazminatı: İşyerinde 30’dan az işçi varsa, ihbar tazminatının üç katı kadar ödeme yapılır.

Bu haklara ek olarak, işçinin yıllık izin ücreti, fazla mesai alacağı ve ödenmeyen maaşları da talep edilebilir.

İş Kazası ve Sigortasız İşçi

Sigortasız işçi iş kazası geçirdiğinde tedavi giderleri SGK tarafından karşılanır, ancak SGK bu masrafları daha sonra işverene rücu eder. İşçi ayrıca işverenden maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Eğer işçi kazada hayatını kaybederse, yakınları destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilir.

5 Ay Sigortasız Çalışan İşçi Ne Yapmalı?

Uzun süre sigortasız çalışan bir işçi öncelikle SGK’ya başvurarak durumunu sorgulamalı, ardından hizmet tespit davası açarak kayıplarını gidermelidir. İşten çıkarılma durumunda kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacakları için işverene karşı dava açmak mümkündür. Bu noktada işçi, çalıştığını tanık, maaş bordrosu, mesaj kayıtları gibi belgelerle ispatlamalıdır.

Sigortasız çalıştırılan işçi hem kıdem tazminatı hem de diğer işçilik alacaklarını talep etme hakkına sahiptir. Bu nedenle, işçi çalıştığı süre boyunca sigortasının yapılmadığını fark ettiğinde vakit kaybetmeden SGK’ya başvurmalı ve gerekirse hukuki yollara müracaat etmelidir. Unutulmamalıdır ki, sigortasız çalıştırma işveren için ağır para cezaları doğururken, işçi için de hak arama yollarını açar.

Sıkça Sorulan Sorular