Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir?

Destekten yoksun kalma tazminatı, haksız bir şekilde bir kişinin ölümüne neden olan kişilerin ölen kişilerin yakınlarına ödemiş oldukları tazminattır. Türk Borçlar Kanunu madde 53’te düzenlenen Destekten yoksun kalma tazminatı ”Haksız Fiil” bölümü “Ölüm ve Bedensel Zarar” başlığı altında yer almaktadır.

Destekten yoksun kalma tazminatı, Türk Borçlar Kanunu madde 49’da yer alan haksız fiil hükümlerine göre belirlenen bir tazminat türüdür. Dolayısıyla hak sahipleri destek tazminatını kusurlu kişilerden talep edecektir. Ölen kişiden destek aldıklarını ispat eden herkes tazminat isteminde bulunabilir. Ancak ölen kişinin eşi, çocukları ve anne babası her halükarda destek tazminatı talep edebilir.

Hangi Hallerde Destek Tazminatı Talep Edilebilir?

Hak sahiplerinin Destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmesi gerçekleşmesi gereken haller özetle:

• Destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilmesi için başka bir kişinin haksız fiil gereklidir. Dolayısıyla meşru müdafaa, hukuka uygunluk sebepleri nedeni ile ölen kişinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı talep edemeyecektir.  Aynı şekilde ölen kişinin kendi kusuru ile ölmesi halinde ölen kişinin yakınları destek tazminatı isteyemeyecektir. Örneğin bir kişinin kendi kusuru ile sebep olduğu trafik kazası sonucu ölmesi durumunda kişinin ailesi destek tazminatı alamayacaktır.
• Destekten yoksun kalma tazminatının bir diğer şartı ise kusurlu fiil ile ölüm olayı arasında illiyet bağı olması gerekmektedir. Örneğin trafik kazası sonucu yaralandıktan birkaç gün sonra kalp krizi geçiren bir kişinin yakınlarının destek tazminatı hakkı olmayacaktır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davası Şartları Nelerdir?

Ölen kişinin yakınlarının destekten yoksun kalma tazminatı alabilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan birisinin gerçekleşmemesi halinde ölen kişinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı alamayacaktır. Söz konusu şartlar;

• Bir kişinin başka bir kişinin kusuru sonucu ölmesi gerekmektedir. Kişinin kendi kusuru sonucunda ölmesi sebebiyle ölen kişinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı alamaz.
• Bahse konu tazminatın alınabilmesi için haksız fiil ile ölüm olayı arasında illiyet bağı olması şarttır.
• Ölen kişinin tazminat talebinde bulunan kişiye yaşarken destek olması gerekmektedir. Yargıtay içtihatlarına göre ölen kişi eşi, çocukları ve anne babası desteği konumundadır.
• Ölen kişinin bakıma muhtaç olmaması gerekmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davasını Kimler Açabilir?

Yargıtay içtihatlarına göre destekten yoksun kalma tazminat davası açabilecek kimseler iki gruptur.  Bu gruplar şunlardır;

• Destekten yoksun kalma tazminat davası açabilecek ilk grup ölen kişinin eşi, çocukları ve anne babasıdır. Bu kişilerin ölen kişiden destek aldıklarını ispatlamaları gerekmemektedir. Ölen kişinin bu kişilere destek olduğu dair karine bulunmaktadır.
• Destekten yoksun kalma tazminat davası açabilecek ikinci grup ölen kişinin destek olduğu herkestir. Bu grubun içerisine ölen kişinin destek olduğu herkes girebilir. Örneği ölen kişinin sevgilisi, yeğeni, arkadaşı destekten yoksun kalma tazminat davası açabilir. Ancak bu grupta yer alan kişilerin ölen kişiden destek aldıklarını ispatlamaları gerekmektedir. Destek aldığını ispatlayamayan kişilerin açtıkları davayı mahkeme reddedecektir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Yetkili ve Görevli Mahkeme

Destekten yoksun kalma tazminatı davasında yetkili mahkeme, 6100 sayılı HMK ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümlerine göre belirlenir:

• Davalı sigorta şirketi için: Asliye Ticaret Mahkemesi yetkilidir.
• Davalı gerçek kişi (sürücü, araç sahibi) için: Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.
• Yetki bakımından: Davalıların yerleşim yeri mahkemesinde, kazanın meydana geldiği yer mahkemesinde veya zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilir.
• Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin yerleşik içtihatlarına göre, zarar görenin ikametgahı da yetkili kabul edilmektedir.

Destek tazminatı davası hem kazanın olduğu yer, hem zarar görenin ikametgahı, hem de sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemelerinde açılabilir. Sigorta şirketine karşı açılacak davalarda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Pay Oranları

Yargıtay, 5510 Sayılı Kanun madde 19 ile 34’e göre destekten yoksun kalma tazminatı pay oranlarını belirlemektedir. Bu duruma göre aşağıdaki örneklere pay oranları şu şekildedir;

Durum	Eş	Çocuklar	Anne	Baba
Bekârken	–	–	%25	%25
Evli ve Çocuklu	2 pay	Her birine 1 pay	%12.5	%12.5
Eş Öldü/Çocuklar Büyüdü	1 pay	–	%12.5	%12.5
Ebeveyn Yaşça Büyük Destekten Çıktığında	–	–	Kalan pay diğer ebeveyne	Kalan pay diğer ebeveyne

 

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı  İçin Gerekli Evraklar

Ölen kişini yakınlarının destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmesi için bazı hususları ispat etmesi gerekmektedir. Söz konusu hususlar ispat etmeden destek tazminatı alabilmeleri mümkün değildir. Destekten yoksun kalma tazminatı  için gerekli evraklar şunlardır;

• Kaza tespit tutanağı,
• Ölüm raporu,
• Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
• Sulh Hukuk Mahkemesi veya Noterliklerden alınacak veraset belgesi,
• Ölen kişinin gelirini gösterir maaş bordrosu veya gelir vergisi beyannameleri,
• Kusurlu kişinin sigorta evrakları,
• Kusur durumunu gösterir bilirkişi raporu.
• Savcılık soruşturma dosyası ve varsa ceza dosyası evrakları.
• Adli Tıp Kurumu Raporu

Destek Yoksun Kalma Tazminatı Zamanaşımı

Destek yoksun kalma tazminatı, haksız fiil nedeniyle istenen bir tazminat olduğu için zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanunu madde 72’de yer almaktadır. Bu maddeye göre haksız fiil zamanaşımı süresi zararı ve zararın failini öğrendiği tarihten itibaren iki yıldır. Ancak bu süre nihai değildir. Kişi zararı ve faili daha sonra da öğrenebilir. Bu durumda haksız fiil zamanaşımı süresi haksız fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren on yıl olacaktır. Ancak fiil için ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı öngörülmüşse o süre zamanaşımı süresi olacaktır.

Destek yoksun kalma tazminatı TCK madde 85/1 taksirle ölüm sebebiyle istenen bir tazminat türüdür. Bu nedenle destekten yoksun kalma tazminatı için Türk Ceza Kanunu madde 66/1/d’de yer alan 15 yıllık zamanaşımı geçerli olacaktır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Nasıl Yapılır?

Destekten yoksun kalma tazminatı, trafik kazası veya iş kazası sonucu hayatını kaybeden kişinin yakınlarının, ölenin sağlığında sağladığı maddi destekten mahrum kalması nedeniyle talep edebileceği tazminattır. Hesaplama belirli esaslara göre yapılır:

• Ölenin yaşı ve bakiye ömrü,
• Ölenin aylık net geliri (asgari ücret veya gerçek kazanç),
• Destek görenlerin sayısı, yaşı ve destek süresi,
• TRH 2010 yaşam tablosu,
• Progresif rant yöntemi,
• Kusur oranı ve varsa müterafik kusur.

Formül:
Tazminat = (Ölenin Net Geliri x Destek Payı) x (Bakiye Ömür) x (Kusur Oranı)

Örnek:
2025 net asgari ücret: 26.005,50 TL
Aylık geliri = 26.005,50 TL
Eşi ile 2 çocuk destek görüyorsa pay = 1/3
Destek payı: 26.005,50 ÷ 3 = 8.668,50 TL
Bakiye ömür = 20 yıl = 240 ay
Kusur oranı %100

Tazminat: 8.668,50 x 240 = 2.080.440 TL

Bu rakam, TRH 2010 tablosu ve progresif rant esas alınarak mahkemelerce aktüeryal bilirkişi tarafından ayrıntılı hesaplanır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nasıl Alınır?

Hak sahiplerinin destekten yoksun kalma tazminatı almak için dava açmadan doğrudan kusurlu kişilerden tazminat talep etmesi mümkündür. Ancak bu yol zorunlu değildir. Hak sahipleri gerekli belgeleri hazırlayarak doğrudan Asliye Hukuk Mahkemesi’nde destekten yoksun kalma tazminat davası açabilir. Ancak sigorta şirketlerinin davalı olduğu durumlarda dava açmadan önce sigorta şirketinden talepte bulunmak gerekmektedir.

Mahkemenin destekten yoksun kalma tazminatına hükmetmesi durumunda hak sahipleri davalıdan tazminat talep edebilir ya da ilamlı icra yoluyla davalı hakkında icra takibi başlatabilir. İlamlı icra yolunda itiraz mekanizması daha zor olduğu için hak sahipleri alacaklarına daha hızlı bir şekilde kavuşabilir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Yargıtay Kararları

Hukuk Genel Kurulu 2007/4-222 Esas, 2007/222 Karar sayılı kararı

“destekten yoksun kalma tazminatı ölüm ile ortaya çıkmasına rağmen, miras bırakanın şahsından doğan ve mirasçılara geçen bir hak değil, doğrudan bu kimselerin kendisinden doğan bağımsız bir haktır.”

Yargıtay’ın görüşüne göre mirası reddeden mirasçıların destekten yoksul kalma tazminat talebinde bulunabileceklerdir. Zira destekten yoksul kalma tazminat talebi miras hukukuna ilişkin bir işlem değildir. Söz konusu tazminat ölen kişinin yakınlarının destekten mahrum kalmaları nedeniyle ödenen bir tazminattır. Dolayısıyla destekten mahrum kalma nedeniyle talep edilen tazminat bağımsız bir hak niteliğindedir[1].

Kararın tümünü okumak için linki kullanabilirsiniz.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi    2018/6431 Esas  ,  2019/323 Karar sayılı kararı

“Bunun yanında amaç zarar görenin malvarlığındaki eksilmeyi giderme olduğuna göre, ölüm nedeniyle desteğini yitirenin elde ettiği çıkarlar varsa, bunların da zarar tutarından indirilmesi gerekir. Aksi halde zarar görenin malvarlığında olaydan önceki duruma göre artış meydana gelmiş olur.”

Ölüm olayı sebebiyle ölen kişinin yakınlarının sigorta şirketinden ödeme alması gibi başka çıkarlar elde etmişse bu tutarların tazminat hesaplanmasında düşürülmesi gerekmektedir. Destekten mahrum kalma nedeniyle hükmedilen tazminat hak sahiplerini zenginleştirmek değildir. Bu tazminattaki amaç yakınını kaybeden kişiye destekten mahrum kalması nedeniyle uğradığı zararı karşılamaktır[2].

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2014/20408 Esas ,  2017/2550 Karar sayılı kararı

“Destekten yoksun kalma tazminatının konusu, desteğin yitirilmesi nedeniyle yoksun kalınan zarardır. Buradaki amaç, destekten yoksun kalanların, desteğin ölümünden önceki yaşamlarındaki sosyal ve ekonomik durumlarının korunmasıdır.”

Destekten mahrum kalma nedeniyle talep edilen tazminatın konusu, destek veren kişinin ölmesi nedeniyle mahrum kalınan zarardır. Bu tazminattaki amaç ölen kişinin yakınlarının ölümden önceki sosyoekonomik şartlarının muhafaza edilmesidir. Ayrıca ölüm sonrasında ölen kişinin yakınlarının destek olmadan yaşamlarını devam ettirecek tazminatın ödenmesidir[3].

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Manevi Tazminat

Türk Borçlar Kanunu madde 56/2’ye göre ağır bedensel hasarlar veya ölüm halinde kişinin yakınları manevi tazminat talep edebilecektir. Manevi tazminat ağır bedensel hasara uğrayan veya ölen kişinin yakınlarının olay nedeniyle duydukları elem, keder ve üzüntü için ödenen bir miktar paradır. Söz konusu manevi tazminat sebepsiz zenginleşmeye neden olmamalıdır. Bu nedenle mahkeme manevi tazminatı belirlerken olayın özelliklerine göre uygun bir tazminat miktarı belirleyecektir.

Ağır bedensel hasarlar veya ölüm olayı nedeniyle maddi kayıptan farklı olarak manevi kaybın ispatlanmasına gerek yoktur. Ağır bedensel hasarlar veya ölüm olayının gerçekleştiğinin ispat edilmesi manevi tazminata karar verebilmek için yeterlidir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kusur

Destekten yoksun kalma tazminatı, Türk Borçlar Kanunu’na göre haksız fiilden kaynaklanan bir sorumluluk türüdür. Türk Borçlar Kanunu madde 49’a göre haksız fiilin gerçekleşmesi için kusurlu ve hukuka aykırı bir fiilin gerçekleşmesi gerekmektedir. Dolayısıyla hak sahiplerinin destekten yoksun kalma tazminatı alabilmesi için başka bir kişinin kusurunun olması gerekmektedir.

Örneğin trafik kazası nedeniyle gerçekleşen ölümde hak sahipleri kusuru olmayan araç sürücüsünden tazminat talep edebilmesi mümkün değildir. İşçinin kendi kusuru ile iş kazası neticesinde ölmesi durumunda da hak sahiplerinin tazminat hakları bulunmamaktadır. Aynı şekilde meşru müdafaa halinde gerçekleşen ölüm sebebiyle de hak sahipleri destekten yoksun kalma tazminatı talep edemez. Zira ölen kişi kendi kusurlu davranışları ile ölüme sebebiyet vermektedir.

Trafik Kazası Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Ülkemizde trafik kazası nedeniyle her yıl binlerce insanımız hayatını kaybetmektedir. Trafik kazası sonucu ölen kişilerin yakınları destekten mahrum kaldıkları için kusurlu kişilerden tazminat talep edebilirler. Türk Borçlar Kanunu madde 49’a göre hak sahipleri kazaya sebebiyet veren araç sürücüsünden destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilir. Ayrıca Karayolları Trafik Kanunu’na göre de hak sahiplerinin araç işleteninden de ölüm nedeniyle destek tazminatı talep etmesi mümkündür.

Yine Karayolları Trafik Kanunu’na göre kusurlu aracın sigortalı olması halinde sigorta şirketlerinden tazminat talep edebilirler. Kusurlu aracın sigortasının olmaması durumunda ise hak sahipleri Güvence Hesabından tazminat başvurusunda bulunacaklardır. Ancak sigorta şirketinden tazminat alabilmek için öncelikle sigorta şirketlerine müracaat etmek gerekmektedir. Sigorta şirketlerine müracaat etmeden dava açılması halinde mahkeme davayı reddedecektir.

Anne-Babanın Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Ölen kişinin anne babasının desteklerinden mahrum kalmaları nedeniyle tazminat talep etmeleri mümkündür. Ölen kişinin anne babasına sürekli maddi yardımda bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Yargıtay içtihatlarına göre fiziksel olarak anne babasına destek sağlaması tazminata hükmedilebilmesi için yeterlidir. Anne babanın ölen çocuklarının destek olduğunu ispatlamasına gerek yoktur. Zira kişinin anne babasına destek olduğu bir karine olarak kabul görmektedir.

Yargıtay’ın görüşüne göre kişinin evlenmeden ölmesi halinde anne babanın her biri yüzde 25’lik pay alacaktır. Ölen kişinin evli olması halinde anne babanın her biri tazminattan yüzde 16 pay alacaktır. Kişinin evli ve 1 çocuğu olması durumunda ise anne babanın tazminattan alacağı pay her birisi için yüzde 14’tür. Ölen kişinin evli ve 2 çocuğu bulunması halinde ise anne babanın her biri tazminattan yüzde 12,5 pay alacaktır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Dava Dilekçesi

Destekten yoksun kalma tazminat dava dilekçesinde olayları kronolojik olarak sıralamalısınız. Ayrıca dava dilekçesinde davalının ölüm olayı hakkında kusuru bulunduğuna dair açıklamalara yer vermeniz gerekmektedir. Talep bölümünde taleplerinizi net ve anlaşılır bir şekilde yapmanız gerekmektedir. Dava dilekçesi ekinde kaza tespit tutanağı, bilirkişi raporu, ölüm raporu gibi belgelere yer vermelisiniz.Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Dava Dilekçesi (PDF -WORD) (İNDİR)

Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hukuki Niteliği

Destekten yoksun kalma tazminatı Türk Borçlar Kanunu madde 49 ve devamında yer alan haksız fiil niteliğinde kusura dayalı bir sorumluluk türüdür. Nitekim Türk Borçlar Kanunu madde 53’e göre ölen kişinin yakınları ölüm olayında kusuru bulunan kişilerden destekten mahrum kalma nedeniyle tazminat isteyebileceklerdir. Dolayısıyla hak sahiplerinin tazminat alabilmesi için kusurlu bir fiil olması gerekmektedir. Söz konusu fiilin hukuka uygun olması halinde hak sahipleri destekten mahrum kalma nedeniyle tazminat alamayacaklardır.

Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin malvarlığının yakınlarına geçmesi şeklinde bir tazminat türü değildir. Söz konusu tazminat türünde hak sahipleri doğrudan ölen kişinin yakınlarıdır. Dolayısıyla destekten mahrum kalma nedeniyle tazminat ölen kişiden miras yoluyla yakınlarına geçmemektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatını Kimler Alabilir?

Destekten yoksun kalma tazminatı, hayatını kaybeden kişinin sağlığında maddi destek verdiği veya ileride vermesi kuvvetle muhtemel olan kişiler tarafından talep edilebilir. Türk Borçlar Kanunu m.53 ve Yargıtay kararlarına göre bu tazminatı alabilecek kişiler şunlardır:

• Eş (resmi nikâhlı eş, fiilen destek sağlanıyorsa boşanmış eş de talep edebilir).
• Çocuklar (küçük yaştaki çocuklar, eğitim görenler, bakıma muhtaç yetişkin çocuklar).
• Anne ve baba (gelirleri olmasa bile destek ilişkisi kabul edilir).
• Kardeşler (ölen tarafından fiilen destek sağlandığı ispatlanırsa).
• Nişanlı veya birlikte yaşayan kişi (Yargıtay uygulamalarında, düzenli ve sürekli destek ilişkisi varsa kabul edilmiştir).

Yargıtay 21. HD’nin 2017/1284 E., 2019/2219 K. sayılı kararında da vurgulandığı üzere, önemli olan destek ilişkisinin fiilen varlığıdır. Sadece kan hısımlığı yeterli değildir; ölenin sağlığında düzenli destek sağladığı ispatlanmalıdır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kimden İstenir?

Destekten yoksun kalma tazminatı, hem kazaya sebep olan kişilerden hem de onların hukuken sorumlu oldukları kurumlardan talep edilebilir. Türk Borçlar Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu ve Yargıtay içtihatlarına göre tazminat şu kişilerden istenir:

• Kazaya sebep olan sürücü,
• Aracın işleteni (araç sahibi veya fiilen işleten kişi),
• Zorunlu mali sorumluluk sigortasını düzenleyen sigorta şirketi,
• Kusur varsa ilgili işveren (iş kazası niteliğinde ise).

Yargıtay 17. HD’nin yerleşik kararlarına göre, destekten yoksun kalma tazminatında asıl sorumluluk işleten ve sürücüye aittir; sigorta şirketi ise poliçe limitiyle sınırlı olmak üzere müteselsilen sorumludur.

Tazminat davası sürücü + araç işleteni + sigorta şirketine karşı birlikte açılabilir.

KAYNAKÇA:

---

[1] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2007/4-222 E., 2007/222 K.

https://karararama.yargitay.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17.01.2024

[2] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi         2018/6431 E.  ,  2019/323 K..

https://karararama.yargitay.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17.01.2024

[3] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi        2014/20408 E.  ,  2017/2550 K.

https://karararama.yargitay.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17.01.2024

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/631994