Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?

İşçinin emeğinin karşılığı olan maaş, hem anayasal güvenceye sahip temel bir hak hem de iş sözleşmesinin en önemli unsurudur. İşçi, emeğini sunar; işveren de bunun karşılığında ücret ödemekle yükümlüdür. Ancak uygulamada maaşların zamanında ödenmemesi, işçiyi ekonomik açıdan zor durumda bırakabilmektedir. Peki böyle bir durumda işçi hangi haklara sahiptir?

Ücretin Hukuki Dayanağı

Ücret kavramı 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre ücret, “bir kimseye iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar”dır.

• Ücret kural olarak banka hesabına yatırılmalıdır.
• Ödeme dönemi en geç ayda bir olarak belirlenmiştir.
• Sözleşme ile bu süre bir haftaya kadar indirilebilir.

Dolayısıyla maaş yalnızca bir ödeme değil, işçinin yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu ve devredilemez bir haktır.

Maaşın Ödenmemesi Halinde İşçinin Hakları

Maaşın hiç ödenmemesi veya geç ödenmesi işçi açısından ciddi sonuçlar doğurur. İş Kanunu bu durumda işçiye önemli korumalar sağlamıştır.

Çalışmaktan Kaçınma Hakkı

• İş Kanunu’nun 34. maddesine göre işçinin ücreti, ödeme gününden itibaren 20 gün içinde ödenmezse işçi çalışmama hakkına sahiptir.
• Bu davranış topluca yapılsa dahi grev sayılmaz.
• İşveren, bu nedenle işçiyi işten çıkaramaz, yerine başka işçi alamaz.

Haklı Nedenle Fesih Hakkı

• İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi, maaşı ödenmeyen işçiye haklı nedenle derhal fesih hakkı tanır.
• Bu durumda işçi:
  • Kıdem tazminatı alabilir,
  • Ödenmemiş maaşını ve diğer haklarını talep edebilir,
  • Ancak iş akdini kendisi feshettiği için ihbar tazminatı talep edemez.

Gecikme Faizi

Maaşı gününde ödenmeyen işçiye, mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu da işçinin alacağını enflasyon karşısında korur.

Maaşı Kaç Gün Gecikebilir?

Kanuna göre maaş en fazla 20 gün geciktirilebilir. Bu sürenin aşılması halinde işçi:

• Çalışmaktan kaçınabilir,
• İş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir,
• Kıdem tazminatı ve diğer ücret alacaklarını talep edebilir.

Yargıtay Kararlarıyla Uygulama

Yargıtay, maaşı ödenmeyen işçiler lehine birçok içtihat geliştirmiştir.

• Ücreti ödenmeyen işçi işten ayrılabilir, kıdem tazminatını alır; ancak ihbar tazminatı alamaz. (Y9.HD, 16.05.2018)
• Ücretin ödenmemesi nedeniyle işe gitmemek haklıdır, işçi bu nedenle işten çıkarılamaz. (Y22.HD, 07.03.2018)
• Fazla mesai, bayram ve hafta tatili ücretlerinin ödenmemesi de haklı fesih sebebidir. (Y22.HD, 02.04.2019)
• Ücret dava açıldıktan sonra ödenmişse, dava bu kısım için konusuz kalır. (Y9.HD, 08.05.2023)

Maaşı Ödenmeyen İşçi Hangi Hukuki Yollara Başvurabilir?

• Arabuluculuk: İşçi ilk olarak arabulucuya başvurmak zorundadır.
• Dava Açma: Arabuluculuk sonuçsuz kalırsa, işçi İş Mahkemesi’nde dava açabilir.
• İcra Takibi: Ücret alacağı için doğrudan icra takibi de yapılabilir.

Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları

Maaş, işçinin en temel hakkıdır ve işverenin bu hakkı geciktirmesi veya hiç ödememesi, işçiye çok güçlü yasal imkanlar tanır. Çalışmaktan kaçınma, haklı nedenle fesih, kıdem tazminatı talebi, faiz hakkı ve hukuki başvurular bu imkanlardan bazılarıdır.