2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu sürücü ve yayaların uyması gereken kurallar, kurallara aykırılık halindeki cezai yaptırımları, asli/tali kusur halleri gibi konuları düzenlemektedir. Kanunun 57. maddesi “Kavşaklarda Geçiş Hakkı”na ilişkin kuralları düzenlenmekte; yine 57/1-b maddesi ise madde kapsamındaki kusur durumlarını düzenlemektedir.
Kusur Oranı Nedir?
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda (“KTK”) “kusur oranı” terimi spesifik bir tanım olarak bulunmamaktadır. Ancak trafik kazalarında kusur oranı, genellikle kaza sonucu oluşan zararda her bir tarafın ne ölçüde sorumlu olduğunu belirlemek için kullanılan bir kavramdır. Bu oran, kazanın oluşmasında her bir tarafın ne kadar sorumlu olduğunu belirten bir yüzde olarak ifade edilir.
Kusur oranı genellikle trafik kazalarının ardından soruşturma ve değerlendirme sürecinde belirlenir. Polis raporları, tanıkların ifadeleri, olay yerinde alınan deliller ve diğer kanıtlar incelenerek kusur oranı belirlenir. Bu oran, sigorta şirketleri ve mahkemeler tarafından da değerlendirilerek maddi ve hukuki sorumlulukların belirlenmesinde kullanılabilir.
KTK 57/1-b Kapsamında Kusur Oranı ve Kusur Durumu
KTK’nın 57. maddesi, “Kavşaklarda Geçiş Hakkı” ve buna ilişkin kuralları düzenlemektedir.
57/1-b maddesinde ise kusur durumu, “Trafik kolluğu veya ışıklı trafik işaret cihazları veya trafik işaret levhası bulunmayan kavşaklarda;
- Bütün sürücülerin geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlara,
- Bütün sürücülerin doğru geçmekte olan tramvaylara,
- Doğru geçen tramvay hattı bulunan karayoluna çıkan sürücülerin bu yoldan gelen araçlara,
- Bölünmüş yola çıkan sürücülerin bu yoldan geçen araçlara,
- Tali yoldan ana yola çıkan sürücülerin ana yoldan gelen araçlara,
- Dönel kavşağa gelen sürücülerin dönel kavşak içindeki araçlara,
- Bir iz veya mülkten çıkan sürücülerin, karayolundan gelen araçlara ilk geçiş hakkını vermemesi” şeklinde tanımlanmıştır.
KTK 57/1-b Asli Kusur Mudur?
Asli kusur, bir eylemin veya ihmalin, olayın meydana gelmesinde doğrudan etkili olan ve neden-sonuç ilişkisi içinde olan kusurdur.
Trafik kazalarında da asli kusur kavramı önemlidir. Örneğin, bir sürücünün trafik kurallarını ihlal etmesi, hız yapması, dikkatsiz araç kullanması veya alkollü araç kullanması gibi durumlar, trafik kazasının asli kusurunu oluşturabilir. Bu durumda, kaza soruşturması ve mahkeme sürecinde, kusur oranları belirlenirken bu asli kusurlar önemli bir faktör olarak göz önünde bulundurulur. Asli kusur kavramı aynı zamanda araç değer kaybı davaları, hasar bedeli talebi veya değerlendirilmesi ve tazminat davalarında da önem arz etmektedir.
KTK 57/1-b maddesi, kavşaklarda geçiş hakkına ilişkin kuralların belirlendiği bir madde olması nedeniyle, asli kusuru düzenlemektedir.
KTK 57/1-b Kusur Oranı Yüzde Kaçtır?
Trafik kazalarında kusur oranları şu şekilde olabilir: %0 , %25 , %50 , %75 , %100. Kusur oranın %0 olması, kusursuzluk halini yani karşı tarafın asli kusurlu olma durumu ifade eder. Bu sebeple, asli kusur, %100 kusur demektir. Diğer yandan, kusurun %25 olması ise, karşı tarafın %75 kusurlu olması demektir. Son olarak, kusurların %50 olması durumunda her iki tarafın aynı oranda kusurlu olduğunu anlamına gelmektedir.
İlgili kanun maddesi kapsamında yer alan düzenlemede kusur oranı, asli kusurun düzenlendiği madde olması nedeniyle %75 olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar bu genel bir düzenleme olsa da bu düzenlemenin istisnaları bulunmaktadır. Bu hesaplamalar, yukarıda sayılan hususlar kapsamında değerlendirilerek kazada yer alan tarafların kusur oranları hesaplanmaktadır.
Kusurun hesaplanmasına ilişkin örnek senaryolar şu şekilde gösterilebilir:
1-
2-
Kusur Durumuna Göre Karşılaştırma Tablosu;
| KUSUR DURUMU | 1.ARAÇ SÜRÜCÜSÜ (%) | 2.ARAÇ SÜRÜCÜSÜ (%) |
| Kusursuz – Asli Kusurlu | % 0 | % 100 |
| Tali Kusurlu – Asli Kusurlu | % 25 | % 75 |
| Asli Kusurlu – Asli Kusurlu | % 50 | % 50 |
| Asli Kusurlu – Tali Kusurlu | % 75 | % 25 |
| Asli Kusurlu – Kusursuz | % 100 | % 0 |
| Tali Kusurlu – Tali Kusurlu | % 50 | % 50 |
| Kusursuz – Tali Kusurlu | % 0 | % 100 |
| Tali Kusurlu – Kusursuz | % 100 | % 0 |
KTK 57/1-b Kusur Oranı İtirazı Nasıl Yapılır?
Trafik kazası sonucunda hesaplanan kusur oranına itiraz edilmesi mümkündür.
Sigorta şirketi, hasar ihbarı sonucunda hasar dosyası açar ve bu şekilde prosedür başlamaktadır. Bu noktada araç sahibi, kaza tespit tutanağı ve kaza yerinde çekilmiş olan fotoğrafları sigorta şirketine iletilmelidir. Sigorta şirketi, belgelerin kendisine gönderilmesinden itibaren en geç 3 (üç) iş günü içerisinde ilgili evrakları Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne iletir. Sigorta şirketi, iletilen belgeleri değerlendirir ve kusur oranlarını yüzde (%) olarak hesaplayarak dosyayı sonuçlandırır. Sigortalı kişi bu sonuca, 5 (beş) iş günü içerisinde itiraz edebilir.
Kusur oranına itiraz edilirken eğer her iki tarafın da sigorta şirketleri aynı ise 5 (beş) iş günü içinde Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne başvurarak yapılır. Tarafların sigorta şirketleri farklı ise Sigorta Tahkim Komisyonu’na, Trafik Mahkemesi’ne ya da Trafik Mahkemesi olmayan yerlerde genel görevli Asliye Hukuk Mahkemelerine başvuru ile itiraz gerçekleştirilebilir.
Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi nezdinde kusur oranına itiraz etmek için itiraz dilekçesine e-devlet üzerinden giriş yaparak şu link üzerinden ulaşabilirsiniz: https://online.sbm.org.tr/trm-ktt/cweb/edevlet/login.sbm?referrerUri=%2Ftrm-ktt%2Fpublic%2Fsorgu.sbm
Kusur Oranına İtiraz Süresi Ne Kadardır?
Sigorta şirketi, belgelerin kendisine gönderilmesinden itibaren en geç 3 (üç) iş günü içerisinde ilgili evrakları Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne iletir. Sigorta şirketi, iletilen belgeleri değerlendirir ve kusur oranlarını yüzde (%) olarak hesaplayarak dosyayı sonuçlandırır. Sigortalı kişi bu sonuca, 5 (beş) iş günü içerisinde itiraz edebilir.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na yapılacak itirazlarda ise kararın ilgilisine bildirilmesinden itibaren en geç 10 (on) gün içinde yine Sigorta Tahkim Komisyonu’na itiraz edilebilir.
KTK 57/1-b’ye Aykırılık Olması Halinde Trafik Cezası Yazılır mı?
KTK’nın suç saydığı bir fiilden dolayı haklarında ceza uygulanan sürücülere, aldıkları her ceza için yönetmelikte belirlenen ceza puanları verilmektedir. Trafik suçunun işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 2 (iki) ay süre ile geri alınır. Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı Ceza Rehberin’e göre, KTK 57/1-b ihlali için 20 ceza puanı belirlenmiştir.
KTK’nın 57/1-b maddesine aykırı davranan sürücüler ve yolcular için yine aynı maddede şu düzenleme yer almaktadır: “Bu madde hükmüne uymayan sürücüler ve yolcular 1 800 000 lira para cezası ile cezalandırılırlar.”.
KTK 57/1-b Yargıtay Kararları
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi T. 10.06.2021, E. 2021/14833, K. 2021/2788 sayılı kararı: “Somut olayda ise; davalıya ait araç sürücüsünün olay sonrası düzenlenen kaza tespit tutanağına göre 1,25 promil alkollü olduğu, alkollü şekilde araç kullandığı için idari işlem yapıldığı, davalı sürücüye ‘kavşaklarda geçiş önceliğine uymama’ kuralını ihlal ettiği için asli
kusur verildiği…”
Yargıtay 12. Ceza Dairesi T. 10.10.2019, E. 2019/3838, K. 2019/10074 sayılı kararı: “kaza tespit tutanağına göre, ölen U. T.’ın sevk ve idaresindeki motosikletle gündüz vakti meskun mahalde, iki yönlü asfalt kaplama yolda seyir halindeyken, olay mahalli kontrolsüz kavşağa geldiğinde, şüpheli G. G.’in sevk ve idaresindeki araca sağ arka kapı kısmından çarpması sonucu meydana geldiğinin tespit edildiği, kaza tespit tutanağında sürücü U. T.’ın 2918 sayılı KTK’nun asli kusurlar bölümünde belirtilen 84/h (kavşaklarda geçiş önceliğine uymama) kuralını ihlal ettiğinin belirtildiği, diğer sürücü G. G.’e herhangi bir kusur atfedilmediğinden bahisle şüpheli hakkında,
Çorlu Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 04/10/2018 tarihli ve 2018/10381 soruşturma, 2018/6396 sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair karara yapılan itirazın reddine ilişkin Çorlu 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 12/12/2018 tarihli ve 2018/2792 değişik iş sayılı kararında dosya kapsamına göre bir isabetsizlik görülmemiş olup…” şeklinde hüküm kurulup, kanun yararına bozma istemi reddedilmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular:
KTK 57/1-b Trafik Cezası Ne Kadar?
Dönüş kurallarına riayet etmeyen sürücüye 590 TL idari yaptırım cezası uygulanır.
KTK 57/1-b Ceza Puanı Ne Kadar?
Geçiş önceliği kuralını (KTK 57/1-b) ihlali yapan sürücülerin ehliyetine 20 ceza puanı işlenir.
KTK 57/1-b Ehliyete El Konulur Mu?
Karayolları Trafik Kanunu 57. maddesi 1-b bendindeki her hangi bir kuralı ihlal eden sürücünün ehliyetine el konulma cezası verilmemektedir.
KTK 57/1-b Araç Trafikten Menedilir Mi?
KTK 57/1-b kusurunu gerçekleştiren araç trafikten men edilemez.
KTK 57/1-b Cezası Nasıl Ödenir?
Trafik cezaları vergi dairelerinde ödenebilir. İnternet üzerinden ise Dijital Vergi Dairesi kullanılarak ödeme yapılmaktadır.
KTK 57/1-b Erken Ödeme İndirimi Ne Kadar?
Trafik cezası uygulanan ilgili kişi 15 gün içerisinde ödeme yaparsa % 25 indirimden yararlanarak 517,5 TL ödeyebilir.
KAYNAKÇA
1 numaralı görsel, Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne ait https://www.sbm.org.tr/upload/Sbm/Sayfalar/ktt_kaza_durum_senaryolari-1.pdf internet sitesinden alınmıştır.
- 2 numaralı görsel, Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne ait https://www.sbm.org.tr/upload/Sbm/Sayfalar/ktt_kaza_durum_senaryolari-1.pdf internet sitesinden alınmıştır.
- Nisanur Cebeci, Kaza Tespit Tutanağına İtiraz, https://www.harbiyehukuk.com/kaza-tespit-tutanagina-itiraz/
[1] Görsel, Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne ait https://www.sbm.org.tr/upload/Sbm/Sayfalar/ktt_kaza_durum_senaryolari-1.pdf internet sitesinden alınmıştır.
[2] Görsel, Sigorta Bilgi ve Gözlem Merkezi’ne ait https://www.sbm.org.tr/upload/Sbm/Sayfalar/ktt_kaza_durum_senaryolari-1.pdf internet sitesinden alınmıştır.
