Araç Değer Kaybı Hesaplama

Bir aracın karıştığı trafik kazası sonrası aldığı hasar, çeşitli onarım işlemleri, parça değişiklikleri ve bakım çalışmaları sebebiyle ikinci el piyasasındaki değerinde azalmaya yol açabilir. Bu tür bir durum, aracın özgün yapısının bozulmasına ve dolayısıyla satış değerinin düşmesine neden olur.

Bu tür maddi kayıplar, araç satış sürecinde araç sahibinin karşılaşabileceği zararlar arasında sayılır. Bu durum, kaza sonrası kaza sonucu araç değer kaybı hesaplama işlemlerinin önemini ortaya koyar. Dolayısıyla, Çözüm Hukuk olarak yazmış olduğumuz bu yazıda araç değer kaybı nasıl hesaplanır sorusuna kapsamlı bir yanır vermeyi amaçlamaktayız. 

Araç Değer Kaybı Hesaplama Nasıl Yapılır?

Bir kazadan sonra oluşan değer kaybının belirlenmesi, genellikle sigorta eksperlerinin düzenlediği rapor doğrultusunda gerçekleştirilir. Bu hesaplama süreci, aşağıdaki faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir:

• Aracın markası ve modeli
• Üretim yılı
• Geçmiş hasar kayıtları
• Güncel piyasa değeri
• Mevcut kilometre durumu
• Trafiğe çıkış tarihi

Bu kriterler göz önüne alınarak hasar değer kaybı hesaplama süreci uygulanabilmektedir.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Metodu

Yukarıda belirtilen bilgiler, bir aracın ortalama piyasa değeri hakkında fikir vermek adına kullanılır. Bu süreçte aracın kilometresinin dikkate alınması da oldukça önemlidir. Önceki sigorta düzenlemelerine göre, 165.000 kilometreyi aşan araçlar için değer kaybı talebinde bulunulamıyordu. Ancak yapılan yeni düzenlemelerle bu sınır kaldırılmış ve tüm araç sahiplerine değer kaybı başvurusunda bulunma hakkı tanınmıştır.

Araç değer kaybı nasıl hesaplanır sorusunun yanıtı da bu noktada devreye girer. Değer kaybı talebi, ister manuel yöntemlerle ister dijital araçlarla yapılabilir. Bu bağlamda, internet üzerinde hizmet veren araç değer kaybı hesaplama araçları, süreci kolaylaştırmak adına kullanıcıların tercih ettiği yöntemlerden biridir.

Sonuç olarak, trafik kazaları sonrasında oluşabilecek maddi zararları telafi etmek amacıyla yapılan değer kaybı hesaplama, araç sahipleri için oldukça önemli bir prosedürdür. Bu işlemin doğru yürütülebilmesi adına ilgili kriterlerin dikkatle değerlendirilmesi gerekir.

Günümüzde ise teknolojik çözümler sayesinde değer kaybı nasıl hesaplanır sorusuna pratik yanıtlar bulmak mümkündür.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Robotu

Trafik kazası sonrası hasar gören araçlarda oluşan değer düşüklüğünü belirlemek amacıyla kullanılan çevrim içi sistemlere araç değer kaybı hesaplama robotu adı verilir. Değer kaybı hesaplama robotu gibi sistemler, aracın ikinci el piyasasındaki değerinde meydana gelen kaybı hızlı ve tarafsız bir biçimde analiz ederek, araç sahiplerinin tazminat sürecinde bilgi sahibi olmasına katkı sağlar.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü

Araçlarda meydana gelen değer düşüşünün nasıl hesaplandığına dair genel yaklaşım, belli başlı kriterlere dayalıdır. Bu noktada akla gelen ilk soru değer kaybı nasıl hesaplanır olabilmektedir. Hesaplama süreci, hem aracın fiziksel özelliklerini hem de kaza sonrası hasar durumunu dikkate alır. 

Yeni araçlar için değer kaybı hesaplama formülü 2025 yılı itibariyle şöyledir:

Değer Kaybı= ( Aracın Hasar Miktarı* Aracın Yıpranma Payı* Kayıp Değer Katsayısı) / 100

Bu değer kaybı hesaplama formülü, kazaya karışmış bir aracın maddi değerindeki azalmanın yaklaşık tutarını ortaya koymak amacıyla kullanılır. Formülde yer alan bileşenler şu şekilde açıklanabilir:

• Araç piyasa değeri: Kazadan önceki ikinci el satış değeri
• Hasar oranı: Aracın kazada gördüğü zararın yüzdesel karşılığı
• Katsayı: Aracın kullanım süresi ve hasar boyutuna bağlı olarak değişen değer

Araç Değer Kaybı Hesaplama Örneği

Örneğin, ikinci el piyasa değeri 500.000 TL olan ve %10 hasar gören bir araçta, katsayının 0,6 olması durumunda araç değer kaybı hesaplama formülü uygulanarak 500.000 x 0,10 x 0,6 = 30.000 TL şeklinde bir para değer kaybı hesaplama tutarı bulunur.

Araç Değer Kaybı Kimden Alınır?

Trafik kazası sonrasında meydana gelen değer kaybının tazmini için başvuru, genellikle kazaya neden olan diğer sürücünün bağlı bulunduğu sigorta kuruluşuna yönlendirilir. Eğer kazada kusurlu değilseniz ya da yalnızca kısmi sorumluluğunuz varsa, karşı tarafın sigorta firması bu kaybınızı karşılamakla yükümlüdür. Türkiye’deki sigorta sistemine göre, zorunlu trafik sigortası yalnızca karşı tarafın zararlarını karşıladığından, sizin aracınızda oluşan değer kaybı için ayrıca bir talepte bulunmanız gerekir.

Bu başvuru doğrudan sigorta şirketine yapılabileceği gibi, gerekli durumlarda yargı yoluna da başvurulabilir. Ancak birçok sigorta şirketi, tazminatları kendi belirledikleri kriterlere göre değerlendirdiğinden, anlaşmazlık yaşanması halinde dava açılması gerekebilir. Bu süreçte bir uzman raporu alınması da başvuruyu destekleyici nitelikte olabilir.

Araç Değer Kaybını Talep Edebilecek Kişiler

Trafik kazalarında kusursuz olan araç sahipleri, uğradıkları maddi zararları belgeleyerek değer kaybı tazmini talep edebilirler. Kazaya neden olmayan tarafın aracında meydana gelen bu zararı karşılamakla yükümlü olan kişi, kazaya kusuruyla sebep olan sürücüdür. Bu nedenle, suçsuz olduğu hâlde aracı değer kaybına uğrayan kişi, sorumluluğu bulunan sürücünün trafik sigortasını düzenleyen sigorta şirketine başvuruda bulunabilir.

Normal şartlar altında, kazada tamamen hatalı olan kişiler bu tür bir tazminat talebinde bulunamaz. Ancak, eğer araçta geçerli bir kasko poliçesi varsa ve bu poliçede değer kaybı teminatı yer alıyorsa, kazada kusurlu olsa bile araç sahibi sigortadan tazminat talep edebilir.

Araç Değer Kaybı Tazmininden Kim Sorumludur?

Bir trafik kazasında sorumluluğu bulunan sürücü, kazada suçu olmayan araç sahibinin zararlarını telafi etmek zorundadır. Bu bağlamda, değer kaybı talepleri doğrudan kusurlu sürücüye ve onun adına poliçe düzenleyen sigorta şirketine yöneltilir. Bu taleplerin geçerli olabilmesi için sigorta şirketine resmi ve yazılı bir şekilde sunulması gerekir.

Kasko Araç Değer Kaybını Karşılar Mı?

Trafik kazalarında sorumluluğu bulunmayan veya az kusurlu olan sürücülerin araçlarında oluşan değer kaybı, karşı tarafın zorunlu trafik sigortası kapsamında karşılanır. Ancak kazada kusurlu olan sürücünün uğradığı değer kaybı bu kapsamda değerlendirilmez. Böyle bir durumda, devreye kasko sigortası girebilir. Eğer kasko poliçesinde değer kaybı ile ilgili özel bir teminat varsa, hatalı sürücünün de zararları karşılanabilir. Ancak böyle bir teminat yer almıyorsa, sigorta şirketi bu zararı ödemekle yükümlü değildir.

Araç Değer Kaybında Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

Bir trafik kazasının ardından aracın değerinde bir azalma meydana gelirse, kazaya neden olan sürücünün trafik sigortası bu maddi kaybı karşılamakla yükümlüdür. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamında, sigorta firması, hatalı sürücünün ortaya çıkardığı zararların telafisinde hukuken sorumlu tutulmaktadır.

Türk Ticaret Kanunu’nun 1409. maddesi, “Sigortacı, sözleşmede kararlaştırılan riskin gerçekleşmesi durumunda oluşan zarar ya da tazminattan mesuldür” ifadesiyle bu yükümlülüğü açıkça ortaya koymaktadır. Yani, kaza sonucu oluşan araç değer kaybı çerçevesinde belirlenen zarar, yalnızca kusurlu sürücüyü değil, onun sigorta sağlayıcısını da kapsar.

Araç Değer Kaybını Talep Edebilmek İçin Gerekli Koşullar

Bu tür bir tazminat talebinde bulunabilmek için belirli kriterlerin sağlanması gerekir. Bu şartlar, değer kaybı başvurusu yapılabilmesinin ön koşullarıdır:

• Kazanın üzerinden en fazla iki yıl geçmiş olmalıdır.
• Oluşan hasar, daha önce aynı bölgeden hasar almamış bir parçada meydana gelmiş olmalıdır.
• Aracınızdaki zarar, küçük onarımlarla giderilebilecek türden olmamalıdır.
• Araç, daha önceden ağır hasar kaydına sahip olmamalıdır.
• Kısa dönemli kiralık araçlar, ticari taksiler, dolmuşlar, test araçları, koleksiyon veya antika araçlar ile belediye hizmet araçları (örneğin itfaiye, çöp kamyonu gibi) için yapılan başvurular kapsam dışıdır.
• Elektrikli scooter ve benzeri motorlu bisikletlerin sebep olduğu zararlar da teminat kapsamında yer almaz.
• Kazada tamamen ya da daha fazla sorumlu olan kişiler karşı tarafın zararını karşılamakla yükümlüdür ve bu kapsamda değer kaybı tazminatı talep edilebilir.

Görüldüğü üzere, değer kaybı başvurusu bazı yasal ve teknik kriterlere bağlıdır.

Araç Değer Kaybının Tespiti

Kaza nedeniyle araçta oluşan değer kaybı, Yargıtay kararlarına göre kazadan önceki piyasa değeri ile kazadan sonraki rayiç bedel arasındaki fark esas alınarak hesaplanmalıdır. Bu fark, hasarın etkisiyle aracın ikinci el piyasasında ne kadar değer kaybettiğini ortaya koyar. Buna ek olarak, modern hesaplama yöntemleri de kullanılmaktadır. Bunlardan biri şöyledir:

Toplam Değer Kaybı = Temel Değer Kaybı x Hasarın Şiddet Katsayısı x Aracın Kullanım Durumu

Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru Prosedürü

Sigorta şirketlerinin bazı durumlarda değer kaybı tazminatını ödememesi veya eksik ödeme yapması halinde, araç sahipleri Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurarak haklarını arayabilirler. Bu süreç şu adımlarla işler:

• Sigorta Şirketi İncelemesi: Kazada haklı olan sürücü talepte bulunduğunda, sigorta şirketi bu tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ancak bazen şirketler ödemeyi reddedebilir ya da düşük bir miktar önerebilir.
• Tahkim Komisyonu Başvurusu: Şirketin olumsuz ya da yetersiz yanıtı sonrası Tahkim Komisyonu’na başvurmak mümkündür. Ancak başvurudan önce şirketin bu komisyona kayıtlı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Cevap Süresi: Sigorta firmasının, başvuru tarihinden itibaren 15 iş günü içerisinde yazılı olarak geri dönüş yapması gerekir. Aksi durumda Tahkim süreci başlatılır.
• Başvuru Formu ve Belgeler: İlgili başvuru formu eksiksiz şekilde doldurulmalı, gerekli belgelerle birlikte elektronik ortamda ya da posta yoluyla gönderilmelidir.
• Hakem Atanması: Komisyona yapılan başvuru uygun bulunduğunda, dosya bir hakeme yönlendirilir ve inceleme başlar. Değerlendirme süreci Sigortacılık Kanunu ve ilgili yönetmelik doğrultusunda yürütülür.
• Karar Aşaması: Hakem, sunulan bilgi ve belgeler ışığında en geç dört ay içinde karar vermek zorundadır.
• Zorunlu Sigorta Başvuruları: 18 Nisan 2013 tarihinden sonra yaşanan anlaşmazlıklarda, sigorta firmasının Tahkim Komisyonu’na üye olup olmadığına bakılmaksızın başvuru yapılabilmektedir.

Söz konusu süreç, araç sahiplerinin sahip olduğu hakları korumak ve değer kaybının tazminatını adil bir şekilde elde etmek için uygulanabilecek bir yöntemdir. Uyuşmazlıkların yaşandığı durumlarda, Sigorta Tahkim Komisyonu yardımıyla adil bir çözüm sonucuna ulaşmak mümkündür.

Araç Değer Kaybı Tazminat Davası

Bir trafik kazasının ardından aracın ikinci el piyasa değerinde azalma meydana gelmesi durumunda, bu zararın giderilmesi için yalnızca uzlaşma yollarına değil, doğrudan mahkemeye başvurma imkânı da bulunmaktadır. Ancak yasal sürece geçmeden önce, ilgili sigorta kurumuna resmi bir başvurunun yapılmış olması zorunludur. Bu başvuru yazılı şekilde e-posta ya da posta yoluyla gerçekleştirilebilir.

Eğer bu kuruma yapılan bildirimden itibaren 15 günlük yasal süre içerisinde yanıt alınamazsa veya yapılan ödeme gerçek zararı karşılamaktan uzak kalırsa, uyuşmazlık çözüm yollarından biri olan tahkim yerine, doğrudan araç değer kaybı davası açılması mümkündür.

Karayolları ile ilgili yürürlükteki mevzuata göre, kazada kusuru bulunan kişi ile onun adına poliçe düzenleyen sigorta şirketi, kusuru bulunmayan kişinin uğradığı maddi zarardan birlikte sorumlu tutulmaktadır. Aynı zamanda yargı kararları da, meydana gelen ekonomik kayıptan sigorta şirketlerinin de yükümlü olduğunu açıkça ortaya koymuştur. Bu nedenle, açılacak hukuki süreç hem kazaya neden olan kişiye hem de ilgili sigorta kuruluşuna yöneltilebilir.

İlginizi çekebilir: Trafik Kazası Tazminat Davası

Araç Değer Kaybı Taleplerinde Zamanaşımı ve Dava Süresi

Maddi kayıpların karşılanması amacıyla açılacak davalarda, hukuken belirlenmiş olan zaman aşımı süresi çoğunlukla iki yıldır. Türk Borçlar Kanunu’na göre, hukuka aykırı bir eylem sonucunda oluşan zararlarda, mağdur olan kişi en geç iki yıl içinde yargı yoluna başvurmalıdır.

Alternatif çözüm yolu olarak değerlendirilen tahkim başvurularında, ilgili kurulun dört ay içerisinde karar vermesi zorunludur. Bu sürece tebligat işlemleri ve icra takiplerinin de eklendiği düşünüldüğünde, başvurular genellikle altı ay içerisinde sonuçlandırılmakta ve ödeme süreci de tamamlanmaktadır.

Buna karşın, davaların Asliye Mahkemeleri bünyesinde görülmesi durumunda, mahkemelerin yoğunluğu ve işlem sıklığı nedeniyle karar süresi genellikle 18 ila 24 ay arasında değişmektedir.

Araç Değer Kaybı Taleplerinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Bu tür zarar taleplerine ilişkin uyuşmazlıklarda hangi mahkemenin görevli olduğu, davanın taraflarına göre değişiklik gösterebilir. Genel anlamda, zarar tazminine yönelik davalarda yetkili olan mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Bu durum, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 2. maddesinde açıkça belirtilmiştir.

Ancak dava konusu eğer bir sigorta kuruluşunu da içeriyorsa, bu durumda yargılama yetkisi Asliye Ticaret Mahkemesi’ne geçmektedir. Sadece kazaya karışan kişi ya da aracı kullanan tarafa karşı bir dava açılacaksa, bu dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülmelidir. Buna karşılık, sigorta şirketi davaya dâhil edilecekse ya da tek başına sigorta kuruluşuna karşı bir dava söz konusuysa, yetkili mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Hakkında Sık Sorulan Sorular:

İlginizi Çekebilecek Hesaplama İçeriklerimiz:

• Trafik Kazası Tazminat Hesaplama
• İş Kazası Tazminat Hesaplama
• Rapor Parası Hesaplama
• Fazla Mesai Hesaplama
• Maluliyet Tazminatı Hesaplama
• Bedeni Hasar Tazminatı Hesaplama
• Kıdem Tazminatı Hesaplama

KAYNAKÇA:

• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2918.pdf.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/05/20150514-5-1.pdf
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20752&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5
• https://www.tsb.org.tr/tr/kasko-deger-listesi