Bedeni Hasar Tazminatı

Bedeni Hasar Nedir?

Bedeni hasar tazminatı, kişinin kazalara bağlı veya başkaca bir haksız fiile dayalı olarak sakatlanması sonucu talep edebileceği tazminat türüdür. Bedeni hasar tazminatı zararlarının giderilmesini Türk Medeni Kanunu 49. maddesi ve Borçlar Kanunu’nun 53. maddesi çerçevesinde düzenlenmektedir.

Bedeni hasar, kişinin iş gücünde, çalışma kapasitesinde kalıcı azalma anlamına gelir. Kaza sonucu maluliyet meydana geldiğinde, kusurlu kişi, işverenden veya kaza sebebi olduğu sigorta şirketinden tazminat talebinde bulunabilir. Bu tazminat, zararın geçim kaybını korumak ve yaşadığı kayıpları telafi etmek amacıyla ödenir.

Bedeni hasar derecesi, hafif, orta ve ağır maluliyet olarak sınıflandırılır. Her derecenin tazminat miktarı farklılık gösterir. Örneğin ağır maluliyet durumunda, kişiye ödenecek tazminat miktarı daha yüksektir. Maluliyet tazminatının belirlenmesinde kişinin yaşı, sosyoekonomik durumu ve etkilenen iş gücü göz önüne alınır.

Bedeni hasar tazminatı çoğunlukla iş kazaları ve trafik kazaları sonucu ortaya çıkmaktadır. Bedeni hasar tazminatı hesaplaması, iş gücü kaybı maluliyet oranı tespiti, bedeni hasar tazminatı sigortaya başvuru süreçleri tazminat hukuku, sigorta hukuku ve iş hukuku kapsamında değerlendirilmelidir.

Bedeni hasar tazminatı, daha çok trafik kazalarında bedeni hasar ve iş kazalarında bedeni hasar olarak karşımıza çıkmaktadır. Her iki durumda da benzer hukuki işlemler olduğu gibi farklı prosedürler de uygulanabilmektedir. Bu nedenle konunun anlaşıla bilirliği açısından bu kavramları iki ayrı başlık altında incelenmesinde fayda vardır.

Trafik Kazalarında Bedeni Hasar

Trafik kazası sonucu kişilerin yaralanmaları, sakatlanmaları veya ölümleri soncu trafik kazalarında bedeni hasar tazminatı yükümlülüğü doğabilir.

Trafik kazaları, sonucu itibariyle ciddi yaralanmalara ve psikolojik rahatsızlıklara sebep olur. Zarara uğrayan trafik kazası mağdurları yaralanma, kazanç kaybı, araç hasarı gibi tazminatlarını kazaya sebebiyet veren aracın taraflarından talep edebilir. Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesi, zararlarının tazmini için düzenlenmiştir. Ayrıca, TBK 85. madde gereğince, zararın tazmini için kusur ve sorumluluk hesapları dikkate alınmalıdır.

Bedeni hasar tazminatı, kazaya neden olanın sorumluluğuna dayanılarak talep edilir. Zarar gören kişi, tedavi masrafları, iş gücü kaybı, kalıcı sakatlık durumu ve yaşam kalitesinde azalma gibi unsurlar için tazminat alabilir. Bu süreçte deliller (raporlar, tıbbi belgeler, tanık ifadeleri vb.) davanıza katkı sonucak bilgiler titizlikle toplanarak dosyanıza eklenmelidir.

Her yıl, sigorta poliçelerinde trafik kazaları sonrasında meydana gelecek yaralanmalar için ayrıca ölüm halinde vefat edenin yakınlarına ödenecek olan zarar teminat limitleri (destekten yoksun kalma tazminatı) güncellenmektedir.

Bedeni Hasar Tazminatı Hesaplama

Bedeni hasar tazminatı hesaplama yapılırken bir çok kriter göz önüne alınarak karar verilmektedir. Bu konuda genel bir uygulama söz konusu değildir. Aşağıda belirtmiş olduğumuz kriterler göz önüne alınarak tazminat miktarı belirlenir. Kalıcı sakatlık için 4 belirleyici faktör vardır.

1. Kişinin yaşı
2. Ekonomik durumu
3. Kusur oranı
4. Yaralanmanın / Sakatlanmanın derecesi

Bedeni zarar tazminatı, Sağlık harcamaları, geçici iş göremezlik, bakıcı gideri ve kalıcı sakatlık zararlarının tamamı hesaplanır.

Sağlık harcamaları için örneğin; kaza sonrasında hastanede kalma süresi 30 gün ise, günlük tedavi masrafı 500 TL hesaplandığında, toplam tıbbi gider 30 gün x 500 TL = 15.000 TL olur.

Geçici iş göremezlik ödeneğine örnek verecek olursak, yıllık gelir kaybı hesaplanmalıdır. Zarara göre yıllık geliri 60.000 TL ise ve tedavi süreci 1 yıl sürüyorsa, geçici iş göremezlik tazminatı 60.000 TL olacaktır.

Bedeni Hasar Tazminatı = Geçici İş Gücü Kaybı + Ömür Boyu İş Gücü Kaybı + Tedavi Masrafları + Manevi Tazminat + Bakıcı giderleri

Geçici iş gücü kaybı, yaralanmanın neden olduğu çalışamama süresine göre hesaplanırken; ömür boyu iş gücü kaybı, mağdurun yaşam beklentisi, yaralanmanın derecesi ve çalışma kapasitesindeki azalma oranı dikkate alınarak belirlenir. Tedavi masrafları, fiilen yapılan ve ileriye dönük öngörülen tüm sağlık harcamalarını kapsar. Manevi tazminat ise, mağdurun yaşadığı acı, ıstırap ve huzursuzluk gibi manevi zararların karşılığıdır.

Bedeni Hasar Tazminatı Nasıl Alınır?

İlk adım, kaza sonrasında delillerin toparlanması ve dosyanın eksiksiz hale getirilmesidir. Tıbbi raporlar, hastane kayıtları ve kaza tespit tutanakları, tazminat talebinizin beyanı olacaktır. Bu belgelerin toplanması, tazminat miktarının belirlenmesinde kritik rol oynar.

İkinci olarak, tazminat tarafının belirlenmesi gerekir. Kazaya neden olan aracın sigorta şirketi veya araç sürücüsünden (sahibi, işleteni) doğrudan tazminat talebinde bulunabilirsiniz. Türk Ticaret Kanunu’nun 1402. maddesine göre sigorta şirketleri, poliçede belirtilen teminatlar çerçevesinde zarara göre tazminat ödemeleri yapılmaktadır.

Sigortaya Başvuru

Bedeni hasar tazminatı başvurusu için öncelikle zorunlu olarak sigorta şirketine müracaat etmeliyiz. Sigorta şirketine fiziki olarak başvuru yapabileceğiniz gibi dijital (mail, online başvuru) başvuru yollarını da tercih edebilirsiniz.

Sigorta şirketine yapmış olduğumuz başvuru sonrasında tarafımıza tatmin edici bir miktar takdir edilmemesi durumunda itiraz niteliğindeki başvurumuz sigorta tahkim komisyonuna yapmamız gerekir. Bedeni hasar tazminatı başvurusunda dikkat etmemiz gereken en önemli konu, başvurumuz öncesinde bu konuda herhangi bir dava açmış olmamamız gerektiğidir. Aksi takdirde sigorta tahkim komisyonunca başvurumuz incelemeye alınmayacaktır.

İstenen Evraklar

• Kaza tespit tutanağı
• Varsa bilirkişi raporları
• Tedavi evrakları
• Tedavi masraflarına ilişkin faturalar
• Heyet Raporu ( Sağlık Kurulu Raporu, Adli Tıp Raporu)
• Savcılık Evrakları ( İfadeler, kamera görüntüleri vb. )

Bedeni Hasar İçin Heyet Raporu

Yaralanma veya engelli hale gelme ile sonuçlanan kazalar sonrasında bedeni hasar tazminatı etki edecek olan bedeni hasar heyet raporunun alınması gerekir. Bu rapor ile kişinin yaralanmasının hayati fonksiyonlarına etkisi, sakatlanmaların derecesi, iş gücü kaybı gibi durumlar tespit edilmektedir.

Heyet raporu için başvuru yapılan kuruluş, tüm hastane evrakları tedavi görülen sağlık kuruluşlarından temin edilerek bir karar verilmektedir. Gerektiğinde tedavi gören yine bu kurumlarca muayene edilmektedir. Özellikle yüzde sabit iz niteliğindeki yaralanmalarda izin tespitinde Adli Tıp Kurumu 6 ay ve 1 yıllık aralar ile ikinci ve 3. Kez muayene edebilmektedir. Uygulamada bunlara kontrol muayenesi adı verilmektedir.

Tahkim Süreci

İlk olarak sigorta şirketine yapmış olduğumuz başvurumuz olumsuz olarak geri çevrilmesi ya da belirlenen miktarların düşük olması halinde bu kez sigorta tahkim sürece başlayacaktır. Sigorta tahkim komisyonlarının kendisine yapılan başvurular hakkında dört (4) aylık süre zarfında karar vermesi gerekir. Tahkim komisyonunca da belirlenen miktarın yeterli olmadığını düşünmemiz halinde sigorta şirketi aleyhine dava açma hakkımız vardır.

İş Kazalarında Bedeni Hasar

Bedeni hasar tazminatına konu olan bir başka kaza türü ise iş kazalarıdır. Tazminatın konusu yine yaralanma, engelli hale gelme veya ölüm olayları oluştursa da; Trafik kazalarında bedeni hasar tazminatı durumlarından farklı bir prosedür uygulanmaktadır.

Uyuşmazlığın konusunu “iş kazaları” oluşturması nedeniyle öncelikle kısaca iş kazası sayılan durumlar hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır.

İş Kazası Sayılan Durumlar Nelerdir?

İş kazası sayılan durumlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunumuzun 13 maddesinde belirtilmiştir. Buna göre aşağıdaki durumlarda gerçekleşen kazalar iş kazası kapsamındadır.

1. Sigortalının iş yerinde çalıştığı süre içerisinde,
2. İşveren tarafından iş yerine geliş / gidiş için tahsis edilen araçta bulunulduğu sırada (servis aracı)
3. Sigortalının kendi namına bağımsız olarak çalıştığı süre içerisinde,
4. İşveren tarafından çalışanın görevli olarak iş mahalli dışına gönderildiği sırada,
5. İş kanunu uyarınca emziren kadının çocuğunu emzirmek için iş yerinden ayrıldığı sırada

İş Gücü Kaybı Maluliyet Oranı Tespiti

İş gücü kaybı maluliyet oranı Sosyal Sigortalar tarafından belirlenmiş kurumlar tarafından belirlenmektedir. Bu konudaki uyuşmazlık yargı birimlerinde dava konusu yapılmış ise; Adli Tıp Kurumu tarafından da iş gücü kaybı maluliyet oranı konusunda tespit yapılabilmektedir.

11.10.2008 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği” ile kişinin kazadan dolayı malul olup olmadığı tespit edilmektedir. Buna göre %60 ve üzerinde bir çalışma gücü kaybı halinde sigortalı malul olarak kabul edilmektedir.

SGK’ya başvuru Süreci

İş kazasına bağlı olarak yaralanması veya engelli hale gelmesi halinde kişi öncelikle iş gücü kaybı maluliyet oranının tespiti için SGK’ya başvuruda bulunması gerekir. Maluliyetin derecesine göre iş gücü kaybı tazminatı için iskur’a müracaat etmesi, maluliyet oranının %60 veya daha fazla olması halinde ise en yakın Sosyal Sigortalar Kurumuna başvurması gerekir.

Bedeni Hasar İçin İş Kazası Davası

İş kazasına bağlı olarak meydana gelen bedeni hasar için veya ölümlü iş kazaları sonrasında işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davası açılması mümkündür. Bu davalar genellikle;

• Maddi tazminat davası
• Manevi tazminat davası
• Destekten yoksun kalma tazminatı

Gibi nedenlere dayandırılarak açılabilmektedir. İşverenin kusur durumuna göre ayrıca ceza yargılaması da yapılacağından bu konuda ceza hukuku ve tazminat hukuku alanında hukuki destek almak her zaman kişilerin yararına olacaktır.

Bedeni Hasar Tazminatı Yargıtay Kararları

İş kazaları sonrasında tazminat miktarının belirlenmesinde göz önüne alınacak olan kriterler hakkında Yargıtay Kararı;

“Olayın oluş şekline, müterafik kusur oranlarına, husule gelen elem ve ızdırabın derecesine, tarafların sosyal ve ekonomik durumuna, paranın alım gücüne, özellikle 26.6.1966 gün ve 1966/7-7 sayılı İçtihadı  Birleştirme kararının içeriğine ve öngördüğü koşulların somut olayda; gerçekleşme biçimine, oranına, niteliğine hak ve nesafet kurallarına göre, hükmedilen 35.000,00YTL manevi tazminatın fazla olduğu açıkça belli olmaktadır.

Diğer yandan Mahkemece hükme esas alınan 14.11.2005 tarihli hesap raporunda, olay tarihinde 39 yaşında olan davacının bakiye ömrünün 30 yıl olduğu kabul edilerek hesaplama yapıldığı açıklandığı ve bu husus PMF tablosuna uygun olduğu halde 70 yaşının bitimine kadar hesap yapılarak maddi tazminatın fazla hesaplanması hatalı olduğu gibi tarafların hal ve mevkiine, olayın oluş biçimine, ve özellikle olay tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiz ile birlikte hükmedilen maddi tazminat miktarına göre ; olayda, Borçlar Kanununun 43. maddesi uygulanarak hakkaniyete uygun bir indirim yapılmak gerekirken  kazalının yaşı,sürekli iş göremezlik oranı ve kusur durumuna göre takdiri indirime gerek görülmediği açıklanarak yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.O halde davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, Davalı yararına takdir edilen 450.00 YTL  duruşma Avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine,  temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz eden davacıya yükletilmesine, 04.04.2006 gününde  oybirliğiyle karar verildi.” [1]

Sık Sorulan Sorular:

KAYNAKÇA

[1] Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 04.04.2006 tarih, 2006/1895 Esas, 2006/3437 Sayılı Kararı