Trafik Kazası Kaynaklı Maddi Ve Manevi Tazminat Davası

Trafik Kazası Kaynaklı Maddi Ve Manevi Tazminat Nedir?

Ülkemiz karayollarında 2018 yılında toplam 1 milyon 229 bin 364 adet trafik kazası meydana gelmiş, bu kazaların 1 milyon 42 bin 832 adedini maddi hasarlı, 186 bin 532 adedini ise ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının oluşturmuş, yine bu kazalarda 6 bin 675 kişi hayatını kaybetmiş ve 307 bin 71 kişi de yaralanmıştır. Bu sayılar maalesef her yıl trafiğe katılan araç sayısının ve nüfusumuzun artması ile doğru orantılı olarak artmaya devam etmektedir. Sayının bu denli fazla olduğu da göz bulundurulduğunda kazadan sonra gündeme gelen maddi ve manevi tazminat davaları sürecinin de en iyi şekilde yönetilmesi gerektiğinin önemini bir kez daha gözler önüne serilmiştir.

Bu kapsamda trafik kazasından kaynaklı maddi ve manevi trafik kazası tazminatı davası açabilmek için öncelikle en az bir motorlu aracın katıldığı bir kazada yaralanma gibi bedensel zararlar, ölüm ile üçüncü kişilere ait ev, araba, arazi gibi malvarlıklarında zararın meydana gelmesi gerekmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nun 49. Maddesi ve devamında gelen maddeler ise trafik kazasından kaynaklı maddi ve manevi tazminat davasının hukuki temelini oluşturmaktadır.

Trafik Kazası Tazminat Hesaplama 

Trafik Kazası Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında Davacı Kimdir?

Yaralanmalı trafik kazalarından kaynaklı maddi ve manevi trafik kazası tazminatı davalarında yaralanan kişinin kural olarak yalnızca kendisi dava açabilmektedir. Yaralanan kişi tedavi giderlerini, kazadan dolayı çalışamadığı dönemler için kazanç kaybını, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplarını, ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplarını maddi trafik kazası tazminatı adı altında isteyebilir. Borçlar Kanunumuzun 56. Maddesi uyarınca yaralanan kişi olay nedeniyle duyduğu elem, acı ve kederden dolayı manevi tazminat davası da açabilmektedir.

Kural olarak bedensel zarar nedeniyle manevi trafik kazası tazminatı isteminde bulunma hakkı zarar görene aittir. Ancak bir kimse kazadan dolayı bedensel zarara maruz kalmış ise onun (ana, baba, eşler, kardeş, nişanlı gibi) yakınlarından birinin aynı eylem nedeniyle hukuken korunan ruhi ve asabi sağlık bütünlüğü ağır bir şekilde ihlal olmuşsa, onlar da manevi trafik kazası tazminatı talep edebilirler.

Çünkü bu durumda onların zararları ile haksız eylem arasında illiyet bağı vardır ve zararlarının niteliği itibariyle onların da ihlal edilen normun (56. maddenin) koruma alanı içinde bulunduklarının ve hukuka aykırılık bağının gerçekleştiğinin ve manevi trafik kazası tazminatı talep edebileceklerinin kabulü gerekir. Ayrıca kazadan dolayı yaralanan kişinin yakınları maddi trafik kazası tazminatı talebinde bulunamaz.

Trafik Kazası Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında Davalı Kimdir?

Trafik kazası neticesinde ölüm, yaralama veya herhangi bir malvarlığı zararı meydana gelmesi halinde aracın sürücüsüne, aracın sahibine, aracın işletenine, sigorta şirketine karşı maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

• Aracın kusurlu olan sürücüsü Borçlar Kanunu’nun 49. Maddesi uyarınca meydana gelen kazadan hukuken sorumludur.
• Aracın sahibi Karayolları Trafik Kanunu’na göre işleten sayıldığı için aynı kanunun 85. Maddesine göre meydana gelen kaza nedeniyle oluşan her türlü zarardan sorumludur.
• Araç işleten Karayolları Trafik Kanunu’nun 85. maddesine göre meydana gelen zarardan sorumludur. İşleten sıfatı kanunda ‘’Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir.’’ Şeklinde tanımlanmıştır. Yani görüleceği üzere aracın sahibi, aracın uzun süreli kiracısı da aracın işleteni olup trafik kazasında maddi ve manevi trafik kazası tazminatı davasının muhatabı olabilecektir. Araç işleteninin sorumluluktan kurtulabilmesi için, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat etmesi gerekmektedir.
• Araç işletenlerin, trafik kazasından kaynaklı sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları kanunen zorunludur. Yani trafik kazası yani riziko meydana geldiğinde sigorta şirketleri de meydana gelen trafik kazasından kaynaklanan zarardan sorumludurlar. Uygulamada ise sigorta şirketleri genel olarak sadece maddi zararı zorunlu sigorta limitlerine kadar karşılamakta manevi zarar ise poliçe dışında tutulmaktadır.Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasının dışında kasko olarak da bilinen ihtiyari mali mesuliyet sigortasını yapan sigorta şirketi de trafik kazasından dolayı meydana gelen zarardan sorumlu olabilmektedir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Görevli Mahkeme

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 2. Maddesi uyarınca sigorta şirketleri dışında kalan sorumlulara karşı açılacak trafik kazalarından kaynaklı maddi ve manevi trafik kazası tazminatı davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Türk Ticaret Kanunu’nun 4/1-a ile 5. Maddeleri uyarınca yalnızca sigorta şirketine karşı dava açılacak ise görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır. Sebebi ise sigorta şirketinin faaliyetinin ticari bir iş olmasıdır.

Yargıtay içtihatları uyarınca da aracın sürücüsü, araç sahibi, işleten ile birlikte hem de sigorta şirketlerine birlikte açılacak davada görevli mahkeme ise davalılar arasında sigorta şirketi bulunması dolayısıyla Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır.

Trafik Kazası Tazminat Davası Yetkili Mahkeme

Trafik kazası borçlar hukuku kapsamında bir haksız fiildir. Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzda da haksız fiilden kaynaklı davalarda yetkili mahkemelerin neresi olduğu açıkça belirtilmiştir.

Öncelikle 6100 S. HMK uyarınca davalı sayısı birden fazla ise, dava bunlardan birisinin ikametgahı mahkemesinde açılabileceği gibi (HMK. M. 6- Genel yetki kuralı) haksız fiilin vuku bulduğu, zararın meydana geldiği, zararın meydana gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. (HMK M. 16. Haksız fiilden doğan davalarda yetki)

Motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davalar, ihtiyari ve zorunlu sorumluluk sigortası yapan şirketler aleyhine de işleten ve sürücü ile birlikte açılması halinde, davalılardan birinin ikametgahı mahkemesinde açılabileceği gibi, kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabilir. KTK’da kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de dava açılabileceği kuralı kesin yetki kuralı olmayıp, davacıya tanınan bir seçimlik haktır.

Trafik Kazasından Kaynaklı Davalarda Hangi Zararları Talep Edebiliriz?

Trafik kazaları maalesef hayatımızın bir gerçeğidir. Bu kazalar sonucunda maddi ve manevi olmak üzere birçok zarar meydana gelebilir. Kazaya maruz kalan kişiler veya yakınları, bu zararları tazmin etmek için hukuki yollara başvurabilirler.

Trafik kazasından kaynaklı davalarda talep edilebilecek bazı önemli zararlar şunlardır:

Maddi Zararlar:

• Araç hasarı
• Tıbbi masraflar
• Kazanç kaybı
• Bakım masrafları
• Cenaze masrafları
• Destek tazminatı

Manevi Zararlar:

• Acı ve elem
• Ruhsal çöküntü
• Estetik kayıp
• Ölenin yakınlarının manevi üzüntüsü

Maddi zararlar, faturalar, reçeteler ve diğer belgeler kullanılarak belgelenebilir. Bu belgeler, tazminat davasında delil olarak sunulacaktır.

Trafik Kazası Tazminat Davası Zamanaşımı

Trafik kazası tazminat davası zararın tazmini istemi ile açacağı maddi ve manevi trafik kazası tazminatı davalarının, zararı ve faili öğrendiği tarihten itibaren 2 ve herhalde haksız fiil tarihinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi bulunduğu belirtilmiştir.

Yani 2 yıllık ve 10 yıllık zamanaşımı süreleri bulunmaktadır. Kanuna göre trafik kazasından kaynaklı maddi ve manevi trafik kazası tazminatı istemi, zarar görenin zararı ve trafik kazası tazminatı yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Her halde ise fiilin işlendiği tarihten başlayarak 10 yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Bir örnekle açıklamak istersek; 01.04.2020 tarihinde gerçekleşen ölümlü bir kaza da; ölenin yakınları ölüme neden olan olaydan haberdar olmalarına rağmen, faili 01.07.2021 tarihinde öğrendiklerinde, dava zamanaşımı süresi bu tarihten başlayarak 01.07.2023 yılında sona erecektir. Yani, kazadan dolayı zarara uğrayanlar veya ölenin desteğinden yoksun kalanlar 01.07.2023 tarihinden sonra ölümlü trafik kazası nedeniyle trafik kazası tazminatı davası açamayacaktır.

Ancak, trafik kazası tazminatı ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.

Tazminat Türü	Zamanaşımı Süresi
Maddi Tazminat	2 Yıl – Ceza davası açılırsa 15 Yıl
Manevi Tazminat	10 Yıl
Maluliyet Tazminatı	10 Yıl
Destekten Yoksun Kalma	15 Yıl

Zamanaşımı süresi KTK 109. madde gereğince belirlenir. Eğer kaza cezai bir suç teşkil ediyorsa, zamanaşımı süresi ceza zamanaşımı ile eşitlenir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Trafik kazası tazminat davası, kazaya karışan tarafların maddi ve manevi zararlarının giderilmesi amacıyla açılan hukuk davalarıdır. Karayolları Trafik Kanunu (KTK) 85. maddesi gereğince, kazaya sebep olan sürücü ve ruhsat sahibi kusur oranına göre tazminat ödemekle yükümlüdür. Maddi zarar, araç hasarı, tedavi giderleri, kazanç kaybı gibi unsurları kapsarken, manevi tazminat kazanın psikolojik etkileri nedeniyle talep edilir. Tazminat davaları, Asliye Hukuk Mahkemesi veya sigorta şirketi aleyhine açılmışsa Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından görülür. Dava açılmadan önce sigorta şirketine başvurulması zorunludur. Sigorta, 15 gün içinde ödeme yapmazsa tazminat davası açılabilir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Açma Şartları

Trafik kazası tazminat davasının açılabilmesi için aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:

Şart	Açıklama
Hukuka aykırılık	KTK ve TBK’ya aykırı bir fiil gerçekleşmelidir.
Zararın varlığı	Maddi veya manevi bir zarar ortaya çıkmalıdır.
Kusur oranı	Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uygun şekilde belirlenir.
İlliyet bağı	Kazayla zarar arasında doğrudan bağlantı bulunmalıdır.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2019/5436 E., 2020/7189 K. sayılı kararında, “Kaza nedeniyle oluşan zarar, sigorta kapsamında karşılanmadığı sürece kusurlu kişiye rücu edilir.” hükmü verilmiştir. Bu karar, sigortadan tahsil edilemeyen tutarın kusurlu sürücü ve araç sahibinden talep edilebileceğini göstermektedir.

Sigorta Şirketine Başvuru Zorunluluğu

Trafik kazası tazminat davası açmadan önce, sigorta şirketine başvuru yapılması zorunludur. Sigorta Tahkim Komisyonu başvuruları 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesine göre değerlendirmektedir. Başvurudan itibaren 15 gün içinde ödeme yapılmazsa dava açılabilir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

Trafik kazası tazminat davasının süresi, mahkemenin iş yüküne bağlı olmakla birlikte:

• İlk derece mahkemesi kararı: 8-24 ay
• İstinaf süreci: 9-24 ay
• Temyiz süreci: 12-36 ay

Toplam süreç 2-4 yıl arasında değişebilir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Açma Süresi

Trafik kazası tazminat davası açma süresi, Karayolları Trafik Kanunu (KTK) 109. maddesi ve Türk Borçlar Kanunu (TBK) 146. maddesi uyarınca belirlenir. Genel zamanaşımı süresi 2 yıl olup, kazanın öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Ancak, trafik kazasının aynı zamanda suç teşkil etmesi durumunda Türk Ceza Kanunu (TCK) 66. maddesi gereğince ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Yaralanmalı kazalarda 8 yıl, ölümlü kazalarda ise 15 yıl zamanaşımı süresi geçerlidir. Eğer kazada hem ölüm hem de yaralanma varsa, zamanaşımı süresi 15 yıl olarak uygulanır.

Tazminat Türü	Zamanaşımı Süresi
Maddi Tazminat	2 Yıl – Suç teşkil ediyorsa 8 veya 15 Yıl
Manevi Tazminat	10 Yıl
Yaralanmalı Trafik Kazası	8 Yıl
Ölümlü Trafik Kazası	15 Yıl
Hem Ölüm Hem Yaralanma	15 Yıl

Sigorta şirketine başvurulması zorunludur ve şirketin 15 gün içinde ödeme yapmaması halinde dava açılabilir. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2022/5376 E., 2023/4812 K. sayılı kararında, sigorta başvurusu yapılmadan doğrudan dava açılması halinde davanın usulden reddedileceği belirtilmiştir. Bu nedenle, dava açmadan önce sigorta başvurusu sürecinin tamamlanması gerekmektedir.

Trafik Kazası Tazminat Davası Arabuluculuk

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) 5/A maddesi gereğince, trafik kazalarından kaynaklanan maddi tazminat davaları zorunlu arabuluculuğa tabidir. Manevi tazminat talepleri ise arabuluculuğa tabi değildir ve doğrudan dava açılabilir.

Arabuluculuk süreci, sigorta şirketleriyle yapılan tazminat görüşmelerini de kapsar. Sigorta şirketine başvurulup 15 gün içinde ödeme alınamazsa, öncelikle arabulucuya başvurulmalı, uzlaşma sağlanamazsa mahkemeye dava açılmalıdır. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2021/4598 E., 2022/6312 K. sayılı kararında, arabuluculuk süreci tamamlanmadan açılan davaların usulden reddedileceğini hükme bağlamıştır.

Arabuluculuk başvurusu, kazanın olduğu yerdeki Arabuluculuk Bürosu’na yapılır. Süreç en fazla 4 hafta sürer ve anlaşma sağlanamazsa tutanakla belgelenerek dava açma hakkı doğar.

Trafik Kazası Tazminat Davası Belirsiz Alacak

Trafik kazası sonucu açılan tazminat davaları, belirli alacak davası veya belirsiz alacak davası olarak açılabilir. Belirsiz alacak davası, zararın tam olarak hesaplanamadığı veya tazminat miktarının belirlenmesinin bilirkişi incelemesine bağlı olduğu durumlarda açılır. Özellikle, maluliyet oranının tespit edilemediği, destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanmasının uzman görüşü gerektirdiği veya sürekli iş göremezlik zararlarının netleşmediği hallerde belirsiz alacak davası tercih edilir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 107. maddesi gereğince, davacı başlangıçta asgari bir tutar üzerinden dava açabilir ve yargılama sürecinde zararın tam miktarı tespit edildikçe talebini artırabilir. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2018/4256 E., 2019/6789 K. sayılı kararında, “Trafik kazasına bağlı tazminat hesaplamaları uzman incelemesi gerektirdiğinden, belirsiz alacak davası açılabilir.” hükmü verilmiştir. Bu nedenle, trafik kazası nedeniyle tazminat talep eden kişiler, zarar miktarını kesin olarak bilemedikleri durumlarda belirsiz alacak davası açarak haklarını koruma altına alabilir.

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminatın Hesaplanması

Trafik kazası nedeniyle tazminat hesaplaması aktüerya yöntemleri ile yapılır. Maddi tazminat, zarar görenin gelir durumu, yaşı, maluliyet oranı ve destek süresi dikkate alınarak belirlenir. Destekten yoksun kalma tazminatı şu formülle hesaplanır: T = Y × (1 – K) × S

• T: Tazminat miktarı
• Y: Ölenin yıllık net geliri
• K: Kendi harcama oranı
• S: Destek süresi

Araç değer kaybı hesaplama, kazadan önceki rayiç bedel, hasar oranı ve kilometre gibi kriterlere göre hesaplanır. Sigorta şirketi, poliçe limiti dâhilinde sorumludur. Yargıtay 17. HD 2021/7859 E., 2022/4320 K. kararına göre, bilirkişi raporları objektif verilere dayanmalıdır.

Trafik Kazalarında Kusur Tespiti ve Önemi

Trafik kazalarında kusur tespiti, tazminat sorumluluğunu belirlemede kritik bir unsurdur. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) m. 85 gereğince, işleten ve sürücü, kusurları oranında zarardan sorumludur. Kusur tespiti, kaza tespit tutanağı, bilirkişi raporları, MOBESE görüntüleri ve tanık beyanları gibi delillerle yapılır.

Kusur oranları tam, asli ve tali kusur olarak sınıflandırılır. Tam kusurlu kişi, tüm zarardan sorumludur. Asli kusurlu kişiler, %100’e kadar sorumlu tutulabilirken, tali kusurluların sorumluluğu daha sınırlıdır.

Yargıtay 17. HD 2020/6543 E., 2021/4321 K. kararında, kusur oranının bilirkişi raporlarıyla belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Kusur tespiti, maddi tazminat miktarını doğrudan etkiler ve sigorta şirketinin ödeme yükümlülüğünü belirler.

Daha fazla hukuki makale için sitemize göz atarak trafik kazası avukatı, sigorta avukatı gibi yazılara ulaşabilirsiniz.

Trafik Kazası Tazminat Davası Hakkında Sık Sorulan Sorular: