Davanın Konusuz Kalması Ne Demek?
Davanın konusuz kalması, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun[1] 331. Maddesinde, “esastan sonuçlanmayan dava” olarak nitelendirilmiş olup, yargılamanın sürdürülmesinin anlamının kalmaması veya uyuşmazlığın son bulmasıdır. Davanın konusuz kalmasına örnekler verecek olursak;
- Boşanma davası derdest halde iken eşlerden birinin ölümü halinde dava konusuz kalmaktadır.
- Bir borcun ödenmesi için dava açıldıktan sonra, dava sürmekte iken borçlunun borcunu ödemesi durumunda dava konusuz kalmaktadır.
- Kiracının tahliyesi için dava açıldıktan sonra dava devam etmekte iken kiralananın tahliye edilmesi durumunda dava konusuz kalmaktadır.
Davanın Konusuz Kalması HMK
Davanın konusuz kalması, bir usul hukuku kurumu olmakla birlikte Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda dava konusuz kalması ile ilgili olarak açık bir hüküm bulunmamaktadır. Davan konusuz kalması kurumu esasen mahkeme kararları ile ortaya çıkmıştır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 331. Maddesinde yalnızca iddianın konusuz kalması durumunda yargılama giderlerinin akıbetinin ne olacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır. İlgili maddenin 1. Fıkrasına göre; “Dava konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hâllerde, hâkim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmeder.” Demekle hakimin yargılama giderlerine, dava açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre hükmedeceğini, bu hususun hakimin takdir yetkisinde olduğunu düzenlemiştir. Bunun dışında dava konusuz kalması konusunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Davanın Konusuz Kalması Vekalet Ücreti
Davanın konusuz kalması vekalet ücreti de oldukça sık sorulan sorulardan birisidir. Davanın konusuz kalması durumunda vekalet ücreti, davanın açılmasına sebep olan kişi tarafından ödenmektedir. Bu husus Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 331. Maddesi gereğince hâkimin takdirindedir. Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2014/10915 E., 2016/405 K. Sayılı kararında[2]; “…Somut olayda borcun ödenmiş olduğu davacı tarafından düzenlenen 27.11.2015 tarihli belgeden anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve dava açılmasına neden olan tarafın yargılama gideri ve vekalet ücretine mahkûm edilmesi gerekirken…” Şeklinde hüküm kurmak suretiyle, borcun ödenmesi sebebiyle dava konusuz kaldığını, konusuz kalan davada dava açılmasına neden olan tarafın yargılama giderleri ile vekalet ücretinden sorumlu olduğunu vurgulamıştır.
Davanın Konusuz Kalması Dilekçe Örneği
İZMİR 3. AİLE MAHKEMESİNE
DOSYA ESAS NUMARASI:
DAVACI: AD-SOYAD-TC NO
ADRES :
VEKİLİ :
KONU : Yukarıda esas numarası yazılı olan iddiamızın konusuz kalması münasebetiyle esas hakkında karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi talebimizden ibarettir.
AÇIKLAMALAR :
- Yukarıda esas sayısı yazılı bulunan dosyada, tarafımızca boşanma davası açılmış ise de, müvekkilin eşi olan davalı, ../../…. Tarihinde vefat etmiştir. (EK – 1 ÖLÜM BELGESİ)
- İşbu durumda tarafımızca ikame edilen dava konusuz kalmış olup, esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin karar verilmesi talebimiz hasıl olmuştur.
SONUÇ VE TALEP : Yukarıda açıklamaya çalıştığımız hususlar ışığında, mahkemenizin …./.. Esas sayılı dosyası hakkında karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
DAVACI VEKİLİ
İle ilgili. …
Davanın Konusuz Kalması Halinde Verilecek Karar
Dava konusuz kalması halinde verilecek olan karar, karar verilmesine yer olmadığı kararıdır. Zira dava konusuz kaldığı takdirde artık davanın devam etmesinin bir anlamı bulunmayacak ya da taraflar arasındaki uyuşmazlık sona ermiş olacaktır. Bu sebeple davanın reddi yahut kabulü gibi bir karar verilmesi hatalı olacaktır. Örneğin bir borcun ödenmesi için açılan davada borç ödenmiş ise dava konusuz kalır ve ilgili mahkeme tarafından “karar verilmesine yer olmadığı kararı” verilir. Yargılama giderleri ve vekalet ücreti ise davanın açılmasına sebep olan taraftan alınmaktadır.
Davanın Konusuz Kalması Halinde Harç İadesi
Dava konusuz kalması halinde harç iadesi de oldukça gündeme gelen bir diğer konudur. Dava açılırken, dava değeri üzerinden nispi harç alınmış olabilir. Ancak dava konusuz kaldığında maktu harç ödenmektedir. Harçlar Kanunu’nun [3] 31. Maddesi olan “Peşin alınan Karar ve İlam Harcı işin hitamında ödenmesi gerekenden fazla olduğu anlaşılırsa fazlalık istek üzerine geri verilir.” Hükmü gereğince peşin olarak alınan bir nispi harç mevcutsa ve bu harcın değeri maktu harçtan fazla ise maktu harcı aşan kısım için talepte bulunularak harç iadesi alınabilir.
Sıkça Sorulan Sorular:
Davanın konusuz kalması ne demek?
Uyuşmazlığa konu hükümlerin ortadan kalkması haline davanın konusuz kalması denir.
Davanın konusuz kalması halinde vekalet ücreti maktu
Davanın açılmamış sayılması ön inceleme duruşması yapılmadan önce ise vekalet ücretinin yarısına, dava görülürken konusuz kalması halinde maktu vekalet ücreti kararı verilir.
Davanın konusuz kalması yargılama giderleri
Tarafların haklılık durumlarına göre yargılama giderleri hakim tarafından takdir edilir.
Kaynakça
[1] 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 14.03.2024.
[2] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2014/10915 E., 2016/405 K. Sayılı Kararı, Yargıtay Karar Arama, Erişim Adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 14.03.2024.
[3] 492 Sayılı Harçlar Kanunu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 14.03.2024.
Daha fazla hukuk makalesi için ”Makaleler” bölümünden Terekenin borca batık olup olmadığını öğrenme gibi yazılara kolayca ulaşabilirsiniz.
