Tazyik Hapsi Nedir? Ne Zaman Verilir?

Tazyik Hapsi Nedir?

Tazyik hapsi, bireyin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi amacıyla, onu belirli bir eylemi yapmaya ya da yapmaktan kaçınmaya yahut bir nesneyi teslim etmeye mecbur bırakmak için uygulanan özgürlüğü kısıtlayıcı bir yaptırımdır. 

Tazyik hapsi nedir? sorusu bireylerin sıklıkla merak ettiği sorulardandır. Peki, tazyik ne demek? gelin detaylı inceleyelim. Bu yaptırım türü, aynı zamanda “zorlama hapsi” olarak da bilinir. Tazyik hapsi ne demektir sorusu sorulduğunda, yürürlükteki mevzuat kapsamında farklı sebeplerle uygulanan bu kısa süreli hapis cezasına rastlanabilir.

Bu tür bir yaptırımın uygulanabilmesi için, mutlaka bir başvuruda bulunulması gereklidir. İlgili kişi, sorumluluğunu yerine getirdiğinde bu hapis hali sona erer.

Konuyla ilgili düzenlemelere İcra ve İflas Kanunu’nun çeşitli hükümlerinde, Ailenin Korunması ile Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Hakkında Kanun’da ve başka bazı yasal metinlerde yer verilmektedir. Örneğin, nafaka yükümlülüğünü yerine getirmeyen birey, belirli bir süreliğine de olsa tazyik hapsine tabi tutulabilir.

Bu cezanın temel amacı, bir yükümlülüğün — ister bir şeyi teslim etmek, isterse bir eylemi gerçekleştirmek veya bundan kaçınmak olsun — yerine getirilmesini sağlayarak toplumsal düzenin korunmasına katkı sağlamaktır.

DİKKAT: Zorlama tazyiki ne demek sorusu cevaplanırken, kişinin özgürlüğünü sınırlandıran bir uygulama olduğu için sürecin tüm safhalarında titizlikle hareket edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, deneyimli bir icra hukuku avukatından destek almak yararlı olacaktır.

Hukukta Tazyik Hapsinin Anlamı

Peki, hukukta tam anlamıyla tazyik hapsi ne demek? Tazyik hapsi, bir bireyin yasal yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamak için, onu bir işi yapmak, yapmamak ya da bir şeyi vermek zorunda bırakmaya yönelik uygulanan hapis cezası türüdür.

Bu özgürlüğü sınırlayıcı tedbir, İcra ve İflas Kanunu’nun belirli maddelerinde ve Ailenin Korunması ile Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’da düzenlenmiş durumdadır.

Hapsen tazyik ne demek? sorusu cevaplanırken, tazyik hapsinde eve polis gelir mi? konusuna da değinmek gerekmektedir. Tazyik hapsinde kural olarak eve polis gelmez. Polisin ev adresine gelerek kişiyi alıkoyması için mahkeme kararı gerekmektedir. Yani, tazyik hapsi cezası kesinleşip kişiye tebliğ edildikten sonra kişi çağrıya uymadığı takdirde, rutin kimlik kontrolü veya devlet dairesinde yapılan işlemler sırasında tazyik hapsi cezası tespit edilirse, adli kurumlar aracılığıyla yakalama işlemi başlatılır. 

Tazyik Hapsi Hangi Durumlarda Verilir?

Bu sorunun yanıtı esasen İcra ve İflas Kanunu ile Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun çerçevesinde açıklanmaktadır.

Tazyik hapsinin söz konusu olabileceği durumları şu şekilde sıralamak mümkündür:

Nafaka yükümlülüğünün yerine getirilmemesi: Mevcut nafaka borcunu ödemeyen borçluya, icra takibinin ardından ödeme emri doğrudan tebliğ edildikten sonra, alacaklının şikayeti üzerine tazyik hapsi uygulanabilir. Konuyla ilgili detaylı bilgi için “nafaka ödememekten dolayı uygulanan tazyik hapsi” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Tedbir kararının ihlal edilmesi: 6284 sayılı yasa kapsamında kişiye uzaklaştırma veya benzeri koruma kararları verilmişse ve bu hükümlere aykırı hareket edilmişse, yine zorlama hapsi devreye girebilir. Bu konuda ayrıntı için “evden uzaklaştırma kararı” yazımıza bakabilirsiniz.

Borçlunun aciz belgesi almasına rağmen yüksek yaşam standardını sürdürmesi: Böyle bir durumda, kişinin asgari geçim düzeyinin üzerinde harcamalar yapması halinde icra ceza mahkemesi tarafından belirlenen bir meblağı icra dairesine iade etmesi beklenir. Bu yükümlülük yerine getirilmezse zorlama hapsi uygulanır. Bu yaptırım her ne kadar uygulamada nadir görülse de, uzun süreli sonuçlar doğurabilir.

Ödeme taahhüdünün ihlali: Kamuoyunda “icra taahhüdü” olarak bilinen bu durumda, borçlu ödeme planına uymak adına icra dairesinde borcunu taksitlendirme sözü verir. Ancak taksitlerden herhangi biri ödenmezse, borçlu 3 aya kadar hapis cezası ile karşı karşıya kalır. Borcun ödenmesi durumunda bu hapis sona erer.

Çocuğun teslimi kararına karşı gelinmesi: Mahkeme kararıyla belirlenen velayet, geçici velayet ya da kişisel görüşme hakları kapsamında çocuğun teslim edilmesi gerekiyorsa, buna uymayan kişiye tazyik hapsi uygulanabilir. Bu durum özellikle uygulamada sık karşılaşılan haller arasındadır.

Borçlunun sadece kendisinin gerçekleştirebileceği bir eylemi yerine getirmemesi veya engellemesi: Bir mahkeme kararında, kişiye özgü bir işin yapılması ya da yapılmaması yahut bir irtifak hakkının tesis edilmesi ya da kaldırılması öngörülmüşse ve borçlu geçerli bir mazeret olmaksızın bu karara uymuyorsa, bu durumda da zorlama hapsi gündeme gelir. Karar gereği yerine getirildiğinde ise hapis sona erer.

Yukarıda belirtilen durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda, ilgili kişi hakkında tazyik hapsi yaptırımı uygulanmakta ve ceza tazyiki nedir? sorusuna cevap verilebilmektedir.

Peki, ev hapsi hangi durumlarda verilir? Tazyik hapsi doğrudan ev hapsi şeklinde uygulanmaz. Dolayısıyla, ev hapsi farklı bir uygulama olup, genellikle tutuklama şartlarının bulunduğu ancak tutuklamanın ağır ve ölçüsüz olacağı durumlarda, şüpheli veya sanığın kaçmasını, delilleri karartmasını veya tanıklara baskı yapmasını engellemek amacıyla verilir.

Tazyik Hapsinin Diğer Hapis Cezalarından Farkı Nedir?

Tazyik hapsi, klasik anlamda bir ceza hukuku yaptırımı olarak değerlendirilmemektedir. Ceza hukukundaki hapis cezalarından farklı olarak, kişiye belirli bir süreyle özgürlüğünden yoksun bırakılma dışında, başka bir hukuki sonuç (örneğin hak yoksunluğu) doğurmamaktadır.

Bu tür hapis, başka bir seçenekle değiştirilemez, ön ödeme sistemi uygulanamaz, sabıka kaydına işlenmez, şartlı tahliye hükümlerine tabi tutulmaz, ertelenemez ve tekrar suç işlemeyi etkileyen bir unsur olarak değerlendirilemez.

Ayrıca, tazyik hapsine dair verilen kararların infazı için ayrı bir kayıt sistemi tutulur ve bu kararlar diğer ceza davalarıyla birleştirilemez. Bu yönleriyle tazyik hapsi, ceza hukukundaki diğer hapis türlerinden açıkça ayrılmaktadır.

Hangi Mahkeme Tazyik Hapsi Cezası Verebilir?

Tazyik hapsi cezası, İcra ve İflas Kanunu kapsamında icra mahkemesi tarafından verilir. Özellikle icra takibinin yapıldığı yerdeki icra ceza mahkemesi bu konuda görevli ve yetkilidir.

Tazyik hapsi, mahkeme kararına uymayan kişiyi zorla bu karara uymaya mecbur etmek amacıyla uygulanır ve genellikle nafaka borcunu ödememe, mal beyanında bulunmama, tedbir kararına aykırı davranma gibi durumlarda devreye girer.

İlginizi çekebilir: Ceza Aldım Ne Kadar Yatarım?

Tazyik Hapsi Durumunda Yargılama

İlk olarak, yargılama süreci, ilgili icra takibinin yapıldığı yerin icra ceza mahkemesi tarafından yürütülür. Tazyik hapsi uygulanmasını talep eden kişi, bu talebini bir dilekçe ile başvurarak (dava açarak) gündeme getirir. Aşağıda ayrıntılandıracağımız üzere, bu başvurunun yapılabileceği süre 3 ayla sınırlıdır.

Şikayet başvurusu yapılırken, yani dava açılırken, dikkat edilmesi gereken çok sayıda şekli ve usule ilişkin kural bulunmaktadır. Bu durum, klasik savcılığa yapılan suç duyurularından farklıdır. Usule aykırı hareket edilirse, şikayet kabul edilmez ve dava reddedilir.

Yapılan başvuru sonucunda mahkemece duruşma günü belirlenir. Şikayet şartları tam olarak karşılanıyorsa, çoğunlukla ilk duruşmada tazyik hapsi cezası verilmesine karar verilir. Bu dava sürecinde tanık dinletme ve delil sunma hakkı vardır; ancak bu yargılamada savcının bir rolü bulunmamaktadır. Taraflar yalnızca şikayetçi ile şikayet edilenden ibarettir.

Tazyik Hapsine Koşullu Salıverilme Mümkün müdür?

Tazyik hapsinde koşullu salıverilme mümkün değildir. Ayrıca tazyik hapsinin ertelenmesi veya denetimli serbestlik uygulaması da söz konusu değildir. Bu cezalar, yükümlülük ifa edilince derhal sona erer ve hükümlü salıverilir

Tazyik Hapsi Sicil Kaydına İşler Mi?

Tazyik hapsi cezası adli sicil kaydına işlenmez. Bu ceza, kişinin yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle zorla yerine getirmeye zorlanması amacıyla verilir ve suç mahiyetinde olmadığı için adli sicil kaydında yer almaz. Ancak, tazyik hapsi kararı savcılık tarafından özel bir deftere kaydedilebilir, fakat bu durum adli sicil kaydı anlamına gelmez.

Tazyik Hapsi Kaç Gün Sürer?

Tazyik hapsi süresi en fazla 3 ay olarak belirlenmiştir. Bu süre, kanunla sınırlanmış azami süredir. Mahkeme, şartlara göre daha kısa bir süre belirleyebilir. Ancak yükümlülük ifa edilirse süre tamamlanmadan tahliye olunur.

Süre dolsa bile yükümlülük ortadan kalkmaz. Tazyik hapsi süresi tamamlandığında dahi kişi yükümlülüğü yerine getirmekle yükümlü olmaya devam eder. Tazyik hapsi bu anlamda zorlayıcı ancak nihai çözüm olmayan bir yaptırım türüdür.

Ayrıca bu süre boyunca başka bir infaz yöntemi uygulanamaz. Erteleme, seçenek yaptırımlar ya da infazın ertelenmesi söz konusu değildir. Tazyik hapsi, mahiyet itibariyle kesin ve geri alınamaz bir infaz biçimidir.

İlginizi çekebilir: İnfaz Hesaplama

Tazyik Hapsine Hangi Mahkeme Karar Verir?

Tazyik hapsi kararı, icra ceza mahkemesi tarafından verilir. Bu mahkemeler, icra hukukuna özgü yaptırımlarla ilgili karar verme yetkisine sahiptir. Uygulamada genellikle icra takibinin yürütüldüğü yerdeki mahkeme yetkilidir.

Yargılama süreci, klasik ceza yargılamasından farklıdır. Savcı yer almaz; yalnızca şikayetçi ve şikayet edilen vardır. Delil sunma, tanık dinletme hakkı saklıdır. Ancak süreç hızlıdır ve çoğu zaman ilk duruşmada sonuçlanır.

Mahkeme, yükümlülüğün kişisel olup olmadığını, yerine getirilme zorunluluğunu ve yükümlünün mazeretini değerlendirir. Mazeret kabul edilmezse hapis kararı verilir. Karar tebliğ edildikten sonra kişi çağrıya uymazsa yakalama kararı çıkarılabilir.

Tazyik Hapsi Zamanaşımı

İcra ve İflas Kanunu’nun 354. maddesine göre, icra mahkemesi tarafından verilmiş olan tazyik hapsi kararlarının yerine getirilmesi (infazı) için, kararın kesinleştiği tarihten itibaren iki yıllık bir zamanaşımı süresi uygulanmaktadır.

Tazyik Hapsine İtiraz Nasıl Yapılır?

Tazyik hapsine dair verilmiş kararlara karşı başvurulabilecek kanun yolu, itirazdır. İcra ve İflas Kanunu’nun 353. maddesi uyarınca, icra ceza mahkemesinin verdiği tazyik hapsi kararlarına, kararın yüzüne karşı açıklanması (tefhim) veya taraflara bildirilmesi (tebliğ) tarihinden itibaren yedi gün içinde itiraz edilebilir.

Bu itiraz, kararın verildiği icra mahkemesinin yer aldığı yargı bölgesindeki ağır ceza mahkemesine sunulur ve değerlendirme burada yapılır.

Tazyik Hapsine İtiraz Dilekçe Örneği

Tazyik hapsine itiraz dilekçesi, icra ceza mahkemesince verilen tazyik hapsi kararına karşı yasal süresi içinde yapılan resmi başvurudur. Aşağıda örnek bir itiraz dilekçesi yapısı ve içeriği verilmiştir:

İCRA CEZA MAHKEMESİ ADI’NE

DOSYA NO: Dosya numarası

KARAR NO: Karar numarası

İTİRAZ EDEN (SANIK): Adınız Soyadınız

VEKİLİ: Varsa avukatınızın adı

ADRES: Adresiniz

TALEP KONUSU: Tazyik hapsi cezasına itiraz

AÇIKLAMALAR:

1. Müvekkilim hakkında mahkeme adı tarafından verilen tarih tarihli ve dosya/karar numarası sayılı 3 aya kadar tazyik hapsi cezasına ilişkin karar tarafımıza tebliğ tarihi tarihinde tebliğ edilmiştir.

2. Karara karşı İcra ve İflas Kanunu’nun 353/I. maddesi uyarınca 7 günlük yasal süre içinde itiraz etmekteyiz.

3. Burada itiraz gerekçeleri detaylandırılır; örneğin, taahhüdün usulüne uygun yapılmaması, ödeme güçlüğü, hukuki hatalar vb.

DELİLLER: İcra takip dosyası, tanık beyanları, bilirkişi raporu ve diğer yasal deliller.

HUKUKİ NEDENLER: T.C. Anayasası m.38/6, İcra ve İflas Kanunu ve ilgili mevzuat.

SONUÇ VE TALEP: Yukarıda açıklanan nedenlerle, mahkemenizden verilen tazyik hapsi cezasının kaldırılmasını veya infazının ertelenmesini talep ederiz.

EKLER:

1. İcra takip dosyası fotokopisi

2. Karar örneği

3. Diğer belgeler

İmza

Bu örnek dilekçe yapısı, tazyik hapsine karşı itiraz için kullanılabilir. Detaylı örnek ve şablonlar için ilgili Çözüm Hukuk internet sitesi üzerinden bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular